Główne motywy i przesłanie
"Lament Świętokrzyski" nawiązuje do motywu Stabat Mater Dolorosa - Matki Bożej cierpiącej pod krzyżem. Cały utwór jest monologiem Maryi, która z rozpaczą obserwuje mękę Syna i dzieli się swoim cierpieniem z różnymi adresatami: ludźmi, Jezusem, archaniołem Gabrielem i matkami.
Obraz Maryi w utworze odzwierciedla nasilający się w średniowieczu kult maryjny, podkreślający jej rangę w Bożym dziele zbawienia. Jednocześnie Maryja ukazana jest bardzo po ludzku - jako matka opłakująca śmierć dziecka. Zwracając się do ukrzyżowanego, używa czułych słów "Syn", "Synek".
Wizerunek Maryi jest bliski zwykłemu człowiekowi - bezradna w rozpaczy przypomina każdą kobietę, a nie świętą istotę. Płacze, buntuje się, szuka współczucia i pragnie ulżyć swojemu dziecku. Dzięki temu tajemnica męki Chrystusa staje się bliższa zwykłym ludziom, a jego postać bardziej ludzka.
🔍 Najważniejsze motywy w utworze to: motyw maryjny, cierpienia i żałoby, anioła oraz miłości macierzyńskiej - każdy z nich nadaje utworowi uniwersalny charakter, aktualny nawet dla współczesnego czytelnika!