Czas, miejsce akcji i bohaterowie
Akcja noweli rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku na małej, skalistej wysepce niedaleko Panamy w Ameryce Środkowej, w pobliżu miasta Aspinwall. Głównym bohaterem jest Skawiński - starszy, około 70-letni mężczyzna o białych włosach i niebieskich oczach, którego wyprostowana postawa zdradza wojskową przeszłość.
Historia Skawińskiego to opowieść o cierpieniu i samotności. Jako dziecko stracił rodziców, a jego dom rodzinny został zniszczony podczas wojny. Po latach tułaczki pragnął znaleźć spokój w pracy latarnika. W utworze pojawia się również Izzak Falconbridge, konsul USA w Panamie, który sympatyzował ze Skawińskim i zatrudnił go w latarni, oraz Johns - strażnik portowy, który później przekazał bohaterowi wiadomość o dymisji.
Sienkiewicz porusza w noweli temat samotnego i tragicznego życia polskiego emigranta oraz jego ogromnej tęsknoty za utraconą ojczyzną. Ta tęsknota staje się motorem napędowym całej historii i przyczyną dramatycznego finału.
Warto zapamiętać! "Latarnik" to klasyczny przykład noweli - jest zwięzły, jednowątkowy, koncentruje się wokół jednej postaci, ma wyraźny punkt kulminacyjny (lektura "Pana Tadeusza") oraz mocne zakończenie (utrata pracy i powrót do tułaczki).