Droga do odkupienia i szczęścia
Mimo komplikacji, uczucie między bohaterami nie wygasa całkowicie. Wołodyjowski odkrywa, że Oleńka nadal żywi do Kmicica ciepłe uczucie, choć sam planował się jej oświadczyć. Niestety, Kmicic traci dobre imię i szacunek ukochanej, co skłania go do udziału w wojnie ze Szwedami - widzi w tym szansę na odzyskanie honoru.
Los jednak nie oszczędza bohatera. Przez machinacje Janusza i Bogusława Radziwiłłów zostaje wplątany w zdradę stanu. Oleńka nie może mu tego wybaczyć, a on sam zostaje skazany na rozstrzelanie. Po nieudanej próbie porwania Radziwiłła Kmicic zostaje ranny.
Następuje seria dramatycznych wydarzeń - ponowne spotkanie kochanków, udaremnienie porwania Anusi przez Jana Zamoyskiego i ucieczka Oleńki z Taurogów do Nowowiejowic. W tym czasie Kmicic przechodzi wewnętrzną przemianę i odzyskuje utracony honor poprzez bohaterskie czyny.
Punktem zwrotnym jest spotkanie Oleńki z rannym szlachcicem, którym okazuje się być Kmicic. Po odczytaniu listu królewskiego, który potwierdza zasługi Kmicica, Oleńka wypowiada znamienne słowa: "Pędruś, jam ran twoich niegodnam całować". To moment, gdy ich miłość może się wreszcie ziścić, a wszystkie przeszkody zostają pokonane.
Ciekawostka! Metamorfoza Kmicica pokazuje, że miłość może być siłą, która zmienia człowieka i pozwala mu odkupić nawet najcięższe winy - to uniwersalne przesłanie, które jest aktualne również dla nas dzisiaj!