Bohaterowie i konstrukcja powieści
W "Mistrzu i Małgorzacie" występują trzy grupy postaci: realistyczni mieszkańcy Moskwy (Berlioz, Bezdomny, Lichodiejew), fantastyczni towarzysze Wolanda (Korowiow, Behemot, Hella) oraz postacie biblijne z powieści Mistrza (Piłat, Jeszua, Mateusz Lewita).
Woland to szczególna postać – nie jest typowym ludowym diabłem, lecz szatanem niezwykle doświadczonym i inteligentnym. Ma heterochromię (różne kolory oczu) i włada przestrzenią i czasem. Jego celem jest zorganizowanie balu, ale też swoiste oczyszczenie Moskwy poprzez ujawnianie grzechów i karanie nieprawości.
Powieść ma otwartą budowę z kilkoma przeplatającymi się wątkami. Składa się z dwóch głównych planów: wydarzeń w Moskwie (losy Mistrza i Małgorzaty, przygody Wolanda i jego świty, satyryczny obraz Moskwy) oraz zdarzeń w Jerozolimie ostatniedniz˙yciaJeszuy/Jezusa,jegorelacjazPiłatem.
Kluczowa myśl: Powieść Bułhakowa pokazuje, że największą słabością człowieka jest tchórzostwo – jak u Piłata, który nie potrafi wziąć odpowiedzialności za swoje decyzje.
Szczególnym zabiegiem jest "powieść w powieści" - historię o Poncjuszu Piłacie poznajemy z kilku źródeł: opowieści Wolanda, opowieści Mistrza, lektury Małgorzaty i snu Bezdomnego. Między postaciami biblijnymi a moskiewskimi istnieją wyraźne paralele: Piłat - Mistrz, Jeszua - Mistrz, Lewita - Bezdomny i Małgorzata.