Imiesłowy - podstawy i rodzaje
Imiesłowy dzielą się na dwie główne grupy, które różnią się sposobem użycia. Pierwsza grupa to imiesłowy przymiotnikowe, które zachowują się jak zwykłe przymiotniki. Druga to imiesłowy przysłówkowe, które działają jak przysłówki.
Imiesłowy przymiotnikowe odpowiadają na pytania przymiotnika (jaki? jaka? jakie?) i odmieniają się przez liczby, rodzaje i przypadki - dokładnie jak normalne przymiotniki. Z kolei imiesłowy przysłówkowe odpowiadają na pytania przysłówka (jak? kiedy?) i są nieodmienne.
Każda z tych grup ma swoje podtypy, które różnią się znaczeniem i sposobem tworzenia. Kluczowe jest zrozumienie, czy opisujemy kogoś, kto wykonuje czynność, czy kogoś, kto jej podlega.
💡 Pamiętaj: Imiesłowy to po prostu czasowniki "przebrane" za przymiotniki lub przysłówki - wykonują podobne funkcje w zdaniu!
Imiesłów czynny określa podmiot wykonujący czynność lub znajdujący się w danym stanie. Tworzymy go od czasowników niedokonanych z końcówkami -ący, -ąca, -ące (np. tworzący, śpiewająca, tańczące).
Imiesłów bierny określa podmiot, który ulega czynności lub jest jej przedmiotem. Powstaje wyłącznie od czasowników przechodnich z końcówkami -ony/-ona/-one, -ny/-na/-ne, -ty/-ta/-te (np. czesany, rozbity, podlany).
Imiesłów współczesny informuje o czynności odbywającej się równocześnie z czynnością w orzeczeniu. Tworzymy go od czasowników niedokonanych z końcówką -ąc (np. jadąc, myśląc, czytając).
Imiesłów uprzedni nazywa czynność wcześniejszą od tej w orzeczeniu. Powstaje wyłącznie od czasowników dokonanych z końcówkami -łszy, -wszy (np. wysiadłszy, przemyślawszy, zjadłszy).