Reformacja i nowe prądy myślowe

Reformacja była istotnym prądem myślowym renesansu, mającym na celu reformę Kościoła katolickiego. Zapoczątkowana została przez Marcina Lutra w 1517 roku, gdy ogłosił on 95 tez w Wittenberdze.

Definition: Luteranizm to odłam chrześcijaństwa zapoczątkowany przez Marcina Lutra, kładący nacisk na autorytet Pisma Świętego i zbawienie przez wiarę.

Inne ważne odłamy religijne powstałe w wyniku reformacji to:

1. Kalwinizm - założony przez Jana Kalwina, głoszący doktrynę predestynacji.
2. Anglikanizm - utworzony przez Henryka VIII w Anglii.
3. Arianie $Bracia Polscy$ - zwolennicy nauki i pokojowego rozwiązywania sporów.

Example: Marcin Luter - biografia krótka: Urodził się w 1483 roku, był niemieckim reformatorem religijnym. Jego działalność doprowadziła do powstania protestantyzmu. Marcin Luter śmierć nastąpiła w 1546 roku.

Renesans przyniósł również nowe prądy filozoficzne, takie jak:

• Irenizm - dążenie do pokojowego rozwiązywania sporów religijnych i społecznych.
• Makiawelizm - koncepcja władzy oparta na nieetycznych metodach.
• Egalitaryzm - idea równości praw i dostępu do dóbr.
• Sceptycyzm - podkreślający zmienność praw życiowych i rolę rozumu.

Highlight: Skutki reformacji obejmowały tłumaczenie Biblii na języki narodowe, powstanie nowych odłamów chrześcijaństwa oraz zmiany w strukturze społecznej i politycznej Europy.

Sztuka i literatura renesansu

Renesans włoski architektura charakteryzowała się proporcjonalnością, symetrią i regularnością. W malarstwie dominowała perspektywa, portrety oraz tematyka religijna i mitologiczna.

Literatura renesansowa poruszała różnorodną tematykę:

1. Giovanni Boccaccio w "Dekameronie" pisał o miłości i śmierci.
2. Francesco Petrarka w sonetach ukazywał miłość jako uczucie namiętne i niepewne.
3. Jan Kochanowski w "Odprawie posłów greckich" nawiązywał do historii starożytnej i klasycznej budowy dramatu antycznego.

Quote: "Człowiek miarą wszechrzeczy" - Protagoras z Abdery, cytat często przywoływany w renesansie.

Człowiek renesansu to ideał uczonego o wielu talentach, wszechstronnie wykształconego. W literaturze polskiej pojawiły się różne wzorce szlachcica:

1. Szlachcic ziemianin - dbający o majątek, ojczyznę i rodzinę.
2. Dworzanin - wykształcony, znający języki, podróżujący.
3. Polski katolik - żyjący według zasad wiary, patriota gotowy do obrony ojczyzny.

Vocabulary: Humanizm renesansowy cechy to m.in. wszechstronne wykształcenie, znajomość języków obcych, zainteresowanie antykiem i Biblią, patriotyzm oraz otwartość na świat.

Gatunki literackie i podsumowanie epoki

Renesans przyniósł rozwój nowych gatunków literackich:

1. Nowela - krótki utwór epicki o zwięzłej kompozycji i jednym wątku.
2. Dramat szekspirowski - łączący elementy tragizmu i komizmu, odrzucający zasadę trzech jedności.
3. Tren - utwór żałobny poświęcony wspomnieniu zmarłej osoby.
4. Sonet - 14-wersowy utwór liryczny o określonej budowie.

Definition: Antropocentryzm a humanizm: Antropocentryzm to światopogląd stawiający człowieka w centrum zainteresowania, podczas gdy humanizm to prąd umysłowy podkreślający godność i wartość człowieka.

Renesans był epoką przełomową, która przyniosła:

• Odkrycia geograficzne $Ameryka, droga morska do Indii$
• Wynalazki $druk$
• Nowe teorie naukowe $teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika$
• Reformację religijną
• Rozwój sztuki i literatury inspirowanej antykiem

Highlight: Nawiązania do antyku w renesansie widoczne były w architekturze, sztuce, literaturze i filozofii, co stanowiło fundament dla rozwoju kultury europejskiej w kolejnych stuleciach.

Początki i główne idee renesansu

Renesans, znany również jako odrodzenie, rozpoczął się we Włoszech w drugiej połowie XIV wieku i rozprzestrzenił się na resztę Europy do końca XVI wieku. Termin "renesans" oznacza "powtórne narodziny" i odnosi się do odrodzenia idei antycznych.

Highlight: Architektura renesansu we Włoszech charakteryzowała się powrotem do klasycznych form, proporcjonalnością, symetrią i regularnością.

Kluczowe koncepcje renesansu to:

1. Antropocentryzm - światopogląd stawiający człowieka w centrum zainteresowania sztuki, literatury i filozofii.
2. Humanizm - prąd umysłowy podkreślający wartość i godność człowieka.

Quote: "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce" - to motto humanizmu renesansowego.

Humanista renesansowy był wykształcony, znał języki obce, klasyczną łacinę, dorobek twórców antyku i Biblię. Był również patriotą i osobą otwartą na świat.

Vocabulary: Związek renesansu z antykiem przejawiał się w odkryciu antyku i powrocie do literatury oraz kultury antycznej Grecji i Rzymu.