Bohaterowie "Lalki" - idealiści w praktycznym świecie
Stanisław Wokulski to postać rozdarta między romantyzmem a pozytywizmem. Z jednej strony idealizuje miłość do Izabeli (jak romantyk), z drugiej prowadzi skuteczne interesy i fascynuje się nauką (jak pozytywista). Ta dwoistość prowadzi go do tragedii osobistej.
Żeby zdobyć Łęcką, Wokulski robi wszystko: dorabia się majątku w Bułgarii, ratuje Łęckich przed bankructwem, walczy w pojedynku, uczy się języków, sponsoruje charytatywność. Izabela jednak gardzi nim jako "tylko kupcem" - bariery społeczne okazują się nie do przełamania.
Ignacy Rzecki to romantyczny marzyciel całkowicie oddany przyjacielowi. Jego sny przepowiadają tragedię Wokulskiego - w wizjach widzi, jak Łęcka doprowadzi kupca do zguby. Rzecki poświęca się bezgranicznie: zarządza interesami, wspiera w trudnych chwilach, gotów jest nawet oddać ukochaną Stawską.
Symbolika: Rzecki reprezentuje stare, romantyczne pokolenie, które nie potrafi zrozumieć nowych czasów, ale pozostaje wierne szlachetnym ideałom.
Prus pokazuje, że pozytywistyczne hasła pozostały w sferze postulatów - praca organiczna i u podstaw nie funkcjonuje, bo podziały społeczne są zbyt głębokie. Asymilacja Żydów następuje tylko częściowo, a emancypacja kobiet oznacza głównie źle płatną pracę dla przetrwania.