Główne idee renesansu

Humanizm w renesansie był kluczowym prądem umysłowym, który rozprzestrzenił się z Włoch na całą Europę. Skupiał się na godności człowieka, jego wolności i harmonijnym współżyciu w społeczeństwie.

Definition: Humanizm to prąd umysłowy kierujący uwagę na osobę i sprawy człowieka, jego godność i wolność.

Irenizm, sformułowany przez Erazma z Rotterdamu, był tendencją dążącą do pokoju między różnymi odłamami wyznaniowymi.

Reformacja renesans przyczyny i skutki doprowadziły do powstania nowych wyznań:

1. Luteranizm - zapoczątkowany przez Marcina Lutra, postulował zniesienie celibatu księży i tłumaczenie Pisma Świętego na języki narodowe.
2. Kalwinizm - założony przez Jana Kalwina, wprowadził pojęcie predestynacji i zachęcał do gromadzenia majątków.
3. Arianizm - najbardziej radykalna grupa reformatorów, postulująca wyrzeczenie się majątków i równość społeczną.

Example: Kalwiniści wierzyli, że gromadzenie majątku jest znakiem zaradności i błogosławieństwa Bożego.

Filozofia w renesansie obejmowała różne nurty:

• Neoplatonizm - reprezentowany przez Marcilio Ficino, traktujący świat jako hierarchię bytów. • Stoicyzm i epikureizm - popularne wśród poetów, takich jak Jan Kochanowski. • Erazm z Rotterdamu - wierzył w naturalną dobroć człowieka. • Niccolo Machiavelli - twierdził, że natura ludzka jest zła i skłonna do okrucieństwa.

Quote: "Cel uświęca środki" - słynne słowa Niccolo Machiavellego.

Sztuka i literatura renesansu

Cechy renesansu w sztuce obejmowały dążenie do doskonałości, harmonii i realizmu. Wybitni artyści tego okresu to:

• Leonardo da Vinci - wszechstronny geniusz, autor "Mony Lisy" i "Ostatniej Wieczerzy". • Sandro Botticelli - twórca "Narodzin Wenus" i "Wiosny". • Michelangelo Buonarroti - rzeźbiarz, malarz i architekt, autor fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. • Rafael Santi - malarz znany z harmonijnych kompozycji. • Tycjan - mistrz koloru i portretów.

Highlight: Leonardo da Vinci był nie tylko malarzem, ale także rzeźbiarzem, architektem, muzykiem, filozofem, matematykiem, fizykiem, chemikiem, geologiem, botanikiem, mechanikiem i poetą.

Cechy renesansu w literaturze obejmowały rozwój nowych gatunków literackich, takich jak:

• Sonet • Nowela • Fraszka • Tren • Sielanka

Muzyka renesansowa rozwijała się dzięki takim kompozytorom jak Giovanni Pierluigi da Palestrina, Mikołaj Gomółka i Orlando di Lasso.

Wzorce osobowe renesansu to:

1. Humanista - człowiek wszechstronnie wykształcony, esteta znający kulturę i sztukę.
2. Szlachcic ziemianin - gospodarz dbający o swój majątek i aktywny obywatel.

Vocabulary: Humanista renesansowy to osoba wszechstronnie wykształcona, znająca kulturę i sztukę nie tylko swojej epoki, ale także dorobek przeszłości.

Renesans notatki do matury powinny obejmować wszystkie te aspekty: filozofię, sztukę, literaturę, reformację oraz główne postaci i idee epoki.

Strona 4: Kultura i wzorce osobowe

Cechy renesansu w Polsce odzwierciedlały się w rozwoju różnorodnych gatunków literackich i muzycznych.

Definition: Humanista renesansowy to człowiek wszechstronnie wykształcony, esteta znający kulturowy dorobek przeszłości.

Highlight: Gatunki literackie epoki obejmowały pieśń, tren, fraszkę, tragedię, sielankę, dialogi, nowelę, powieść, hymn, sonet i elegię.

Example: Wybitni przedstawiciele muzyki renesansowej to Giovanni Pierluigi da Palestrina, Mikołaj Gomółka i Orlando di Lasso.

Kultura i literatura renesansu

Cechy renesansu w literaturze przejawiały się w różnorodności gatunków literackich i muzycznych.

Vocabulary: Gatunki literackie renesansu obejmowały: pieśń, tren, fraszkę, tragedię, sielankę, dialogi, nowelę, powieść, hymn, sonet i elegię.

Definition: Wzorzec humanisty to człowiek wszechstronnie wykształcony, esteta i patriota.

Pojęcia i doktryny renesansu

Najważniejsze informacje o renesansie zawierają kluczowe pojęcia epoki.

Definition: Makiawelizm to doktryna polityczna zakładająca, że skuteczność jest najważniejszą miarą działań politycznych.

Vocabulary: Utopia - utwór literacki przedstawiający idealny ustrój społeczny.

Wprowadzenie do renesansu

Renesans, czyli odrodzenie, to epoka w historii kultury europejskiej, która charakteryzowała się powrotem do ideałów antycznych. Nazwa pochodzi od francuskiego słowa "renaissance" oznaczającego odrodzenie. Termin ten został wprowadzony przez XIX-wiecznego badacza literatury, Jacoba Burcharda.

Definicja: Renesans to okres odrodzenia dawnych, zapomnianych w średniowieczu wartości starożytnych.

Ramy czasowe renesansu różniły się w zależności od regionu: • We Włoszech: od XIV wieku do początku II połowy XVI wieku • W Europie północnej: od końca XV wieku do końca XVI wieku • W Polsce: od początku XVI wieku do lat 30. XVII wieku

Highlight: Za początek renesansu uznaje się takie wydarzenia jak upadek Konstantynopola $1453$, wynalezienie druku $1452-1455$ i odkrycie Ameryki $1492$.

Cechy renesansu obejmowały:

1. Antropocentryzm - pogląd stawiający człowieka w centrum zainteresowania nauki, filozofii, sztuki i literatury.
2. Reformacja - ruch religijno-społeczno-naukowy mający na celu reformę kościoła rzymskokatolickiego.

Vocabulary: Antropocentryzm to pogląd uznający człowieka za centrum i cel wszystkich działań zachodzących w przyrodzie.