Środki stylistyczne
Znasz to uczucie, gdy czytasz wiersz i nagle czujesz, jakby słowa malowały obrazy w twojej wyobraźni? To właśnie zasługa środków stylistycznych! Metafora to jeden z najpopularniejszych środków, który występuje w dwóch głównych formach: animizacji (gdy przedmiotom nadajemy cechy istot żywych, np. "chmura goni chmurę") oraz personifikacji (gdy przedmiotom lub zwierzętom nadajemy cechy ludzkie, np. "dom posmutniał").
Kiedy czytasz o "błękitnym niebie" lub "zimnym spojrzeniu", spotykasz się z epitetem - określeniem rzeczownika. Z kolei porównanie zestawia dwie rzeczy, pokazując ich podobieństwo. Antyteza działa odwrotnie - zestawia elementy kontrastujące, jak w wyrażeniu "pokój szczęśliwość, ale bojowanie".
Onomatopeje to wyrazy naśladujące dźwięki (bzzz, hau hau), a hiperbola celowo wyolbrzymia opisywane zjawiska. Gdy poeta zamiast powiedzieć "słońce" używa określenia "złoty władca nieboskłonu", stosuje peryfrazę. Natomiast makaronizmy to obce słowa wplecione w tekst w języku ojczystym.
Wskazówka dla ucznia: Zapamiętaj, że środki stylistyczne nie są wymyślone, by utrudnić ci życie! To narzędzia, dzięki którym możesz lepiej wyrazić swoje myśli i uczucia w wypracowaniach czy własnych utworach.
Inne ważne środki to: anafora i epifora (powtórzenia na początku lub końcu wersów), apostrofa (bezpośredni zwrot do adresata), pytanie retoryczne (nie wymaga odpowiedzi) oraz oksymoron (połączenie wykluczających się znaczeniowo wyrazów). Paradoks to twierdzenie prowadzące do sprzecznych wniosków, a koncept to zaskakujący pomysł organizujący cały utwór, popularny zwłaszcza w poezji baroku.