Liryka - gatunki literackie
Liryka obejmuje różne gatunki, takie jak Oda, Hymn, Pieśń, Tren, Elegia, Fraszka, Epigramat, Sonet, czy Psalm. Podmiotem lirycznym zazwyczaj jest osoba pojedyncza, co wiąże się z rygorystyczną organizacją języka oraz częstą dominacją formy monologu lub dialogu lirycznego. Tematyka liryki skupia się na osobistych, subiektywnych uczuciach, refleksjach, nastrojach, a świat przedstawiony ukazany jest przez pryzmat przeżyć i obserwacji.
Epika - rodzaje literackie
Epika obejmuje takie gatunki jak Powieść, Nowela, Opowiadanie, Epopeja, Baśń, Mit, Legenda, Pamiętnik, czy Przypowieść. W epice narrator zazwyczaj występuje w pierwszej lub trzeciej osobie, a forma narracji - czyli opis, opowiadanie, dialogi bohaterów - stanowi ważny element gatunku. Epika opowiada o miejscu, czasie, wydarzeniach i bohaterach, przy czym cechuje się różnorodnością językową i stylistyczną, a głównie pełni funkcję poznawczą.
Dramat - gatunki literackie
W gatunku dramatu właściwego, Tragedii, Komedii, Farsie, Operze, oraz Melodramacie, osoby dramatu mają pełną samodzielność wypowiedzi i działań, a świat przedstawiony tworzą bezpośrednio poprzez działania oraz scenografię. Forma dramatu to dialog lub monolog postaci, przy czym podwójna struktura - część główna i poboczna - ma istotne znaczenie.
Opisy gatunków literackich
Oda charakteryzuje się wzniosłością tematu i stylu, stawia ideę, wydarzenie lub czas. Hymn to uroczysta i podniosła pieśń pochwalna, natomiast pieśń to utwór liryczny podzielony na strofy o poważnej tematyce. Tren to utwór liryczny o charakterze żałobnym, a elegia to utwór liryczny o treści poważnej i refleksyjnej. Fraszka jest krótkim utworem lirycznym, często o tematyce humorystycznej lub ironicznej. Epigramat to krótki utwór poetycki w formie aforyzmu, a sonet to kunsztowna kompozycja poetyckiego utworu literackiego. Psalm to liryczny utwór modlitewny, rodzaj pieśni religijnej o podniosłym charakterze.
Powieść to utwór narracyjny, opisujący zwykle rozbudowany ciąg zdarzeń. Nowela to krótki utwór literacki, pisany prozą, opowiadający historię o wyraźnie zarysowanej i sprawnie skrojonej akcji głównej. Opowiadanie to krótki utwór literacki o prostej akcji i niewielkich rozmiarach, pisany prozą. Epopeja to dłuższy utwór zwykle wierszowany, który opowiada o dziejach bohaterów narodowych na tle ważnych wydarzeń historycznych. Baśń to fantastyczny gatunek epicki, przynależący do folkloru, a mit to opowieść o bóstwach i istotach nadprzyrodzonych. Legenda to opowieść o postaciach historycznych lub uważanych za historyczne, a pamiętnik to relacja prozatorska o zdarzeniach. Przypowieść to gatunek literatury moralistyczno-dydaktycznej, zaś bajka to krótki utwór literacki zawierający morał, często w formie wiersza, który uosabia cechy charakteru lub przeciwstawne poglądy i stanowiska.
W dramacie właściwym akcja i napięcie budowane są inaczej niż w tragedii. Tragedia, z kolei, to utwór dramatyczny o poważnej tematyce, zwykle zakończony tragicznym wydarzeniem.
Korzystając z powyższej klasyfikacji, możliwe jest lepsze zrozumienie różnorodności rodzajów literackich i ich cech charakterystycznych. Jednocześnie, pojęcie literatury staje się bardziej klarowne, umożliwiając lepsze ich rozumienie.
