Filozofia i estetyka romantyzmu

Filozofia romantyzmu opierała się na nowym sposobie poznawania świata, gdzie intuicja i poznanie wewnętrzne zastąpiły oświeceniowe przekonanie o wyższości wiedzy empirycznej i rozumowej.

Highlight: Kluczowym elementem filozofii romantyzmu był idealizm, przyznający szczególną rolę boskiemu duchowi przenikającemu cały świat.

Główne założenia filozofii romantycznej:

1. Panteizm - przekonanie o boskim wymiarze wszechświata objawiającym się w naturze.
2. Krytyka kultury jako symbolu zniewolenia.
3. Postrzeganie natury jako miejsca działania ducha.

W literaturze romantyzmu można zauważyć:

• Kontynuację tendencji sentymentalizmu (powrót do natury, bohaterowie o czułym sercu).
• Odejście od klasycystycznych norm i oświeceniowej wiary w możliwości poznawcze rozumu.
• Zwrot ku sferze metafizycznej i irracjonalnej.

Vocabulary: Wyobraźnia w romantyzmie była pojmowana jako szczególny dar, znak twórczego geniuszu, pozwalający znosić granice między światem realnym a nadprzyrodzonym.

Nazwa i geneza romantyzmu

Romantyzm jako termin wywodzi się od słowa "romantyczny", które pierwotnie używane było w Anglii do opisywania malowniczego pejzażu. Na przełomie XVIII i XIX wieku zaczęto stosować je w odniesieniu do poezji tworzonej pod wpływem natchnienia i marzeń.

Definicja: Romantyzm to prąd ideowo-artystyczny obejmujący literaturę, sztukę i filozofię I połowy XIX wieku. Jest to pojęcie niezwykle pojemne znaczeniowo i trudne do jednoznacznego zdefiniowania.

Początek romantyzmu poprzedzony był nurtem zwanym "Sturm und Drang" (Burza i Napór) w literaturze niemieckiej w latach 1767-1785. Program tego ruchu, sformułowany przez Goethego i Herdera, zakładał odejście od klasycystycznych reguł sztuki, krytykę cywilizacji oraz pochwałę uczuć i namiętności.

Highlight: Sturm und Drang był prekursorem romantyzmu, wyrażając bunt przeciw zastanym wartościom społecznym i religijnym oraz władzy zniewalającej jednostkę.

Ważnymi pojęciami dla zrozumienia romantyzmu są:

1. Metafizyka - dziedzina wiedzy zajmująca się kwestiami pozazmysłowymi i niedostępnymi racjonalnemu poznaniu.
2. Gotycyzm - kierunek artystyczny odwołujący się do średniowiecza, obejmujący m.in. poezję ruin i powieść gotycką.
3. Irracjonalizm - postawa kierowania się w życiu instynktem, intuicją i uczuciem, a nie rozumem.