Filozofia i estetyka romantyzmu

Filozofia romantyzmu opierała się na nowym sposobie poznawania świata, gdzie intuicja i poznanie wewnętrzne zastąpiły oświeceniowe przekonanie o wyższości wiedzy empirycznej i rozumowej.

Highlight: Kluczowym elementem filozofii romantyzmu był idealizm, przyznający szczególną rolę boskiemu duchowi przenikającemu cały świat.

Główne założenia filozofii romantycznej:

1. Panteizm - przekonanie o boskim wymiarze wszechświata objawiającym się w naturze.
2. Krytyka kultury jako symbolu zniewolenia.
3. Postrzeganie natury jako miejsca działania ducha.

W literaturze romantyzmu można zauważyć:

• Kontynuację tendencji sentymentalizmu $powrót do natury, bohaterowie o czułym sercu$.
• Odejście od klasycystycznych norm i oświeceniowej wiary w możliwości poznawcze rozumu.
• Zwrot ku sferze metafizycznej i irracjonalnej.

Vocabulary: Wyobraźnia w romantyzmie była pojmowana jako szczególny dar, znak twórczego geniuszu, pozwalający znosić granice między światem realnym a nadprzyrodzonym.

Inspiracje i tematy romantyzmu

Literatura romantyczna czerpała inspiracje z różnorodnych źródeł i podejmowała szereg charakterystycznych tematów:

1. Tajemnicze zjawiska wykraczające poza możliwości poznawcze rozumu i doświadczenia zmysłowego.

Example: Świat duchów, zjaw i upiorów, który można było zgłębić dzięki intuicji i wyobraźni.

2. Młodość i jej kreatywna moc - romantycy przypisywali młodości wyjątkową rolę, łącząc ją z bezkompromisowością w wyrażaniu przekonań i postawą buntu.
3. Miłość jako najważniejsze doświadczenie życiowe człowieka, ceniona nawet jeśli prowadziła do nieszczęścia lub śmierci.
4. Orientalizm - fascynacja kulturą Wschodu, służąca kreowaniu niezwykłego, tajemniczego bohatera i egzotycznych wizji świata.
5. Ludowość - wprowadzanie do sztuki elementów kultury ludowej.
6. Twórczość Williama Szekspira, szczególnie jej elementy metafizyczne i fantastyczne.

Quote: "Szesnastowieczny dramaturg wprowadził do swoich utworów świat duchów i postaci fantastycznych, kreował nastrój niezwykłej tajemniczości."

7. Mitologia ludów Północy - germańska i skandynawska.

Te inspiracje i tematy stanowiły fundament dla twórczości romantycznej, kształtując jej unikalny charakter i odróżniając ją od poprzednich epok literackich.

Inspiracje i Wpływy Kulturowe

Polscy filozofowie romantyzmu czerpali inspiracje z różnorodnych źródeł, w tym z twórczości Williama Szekspira i mitologii północnej.

Highlight: Miłość w romantyzmie była postrzegana jako najważniejsze doświadczenie życiowe człowieka, nawet jeśli prowadziła do tragicznych konsekwencji.

Example: Szekspir wprowadził do swoich utworów elementy metafizyczne i fantastyczne, które później inspirowały romantyków.

Definition: Ludowość w romantyzmie oznaczała nie tylko inspirację folklorem, ale także zwrot ku autentycznym wartościom i tradycjom narodowym.

Quote: "Bohaterowie romantyczni byli targani namiętnościami i przeżywali głębokie dylematy moralne."

Nazwa i geneza romantyzmu

Romantyzm jako termin wywodzi się od słowa "romantyczny", które pierwotnie używane było w Anglii do opisywania malowniczego pejzażu. Na przełomie XVIII i XIX wieku zaczęto stosować je w odniesieniu do poezji tworzonej pod wpływem natchnienia i marzeń.

Definicja: Romantyzm to prąd ideowo-artystyczny obejmujący literaturę, sztukę i filozofię I połowy XIX wieku. Jest to pojęcie niezwykle pojemne znaczeniowo i trudne do jednoznacznego zdefiniowania.

Początek romantyzmu poprzedzony był nurtem zwanym "Sturm und Drang" $Burza i Napór$ w literaturze niemieckiej w latach 1767-1785. Program tego ruchu, sformułowany przez Goethego i Herdera, zakładał odejście od klasycystycznych reguł sztuki, krytykę cywilizacji oraz pochwałę uczuć i namiętności.

Highlight: Sturm und Drang był prekursorem romantyzmu, wyrażając bunt przeciw zastanym wartościom społecznym i religijnym oraz władzy zniewalającej jednostkę.

Ważnymi pojęciami dla zrozumienia romantyzmu są:

1. Metafizyka - dziedzina wiedzy zajmująca się kwestiami pozazmysłowymi i niedostępnymi racjonalnemu poznaniu.
2. Gotycyzm - kierunek artystyczny odwołujący się do średniowiecza, obejmujący m.in. poezję ruin i powieść gotycką.
3. Irracjonalizm - postawa kierowania się w życiu instynktem, intuicją i uczuciem, a nie rozumem.