Romantyzm - najważniejsze cechy i motywy
Romantyzm pojawił się w czasach wielkich przemian społeczno-politycznych. W Polsce wiąże się z okresem między powstaniem listopadowym a styczniowym, w Europie zaś obejmuje czasy rewolucji francuskiej, wojen napoleońskich i Wiosny Ludów. To burzliwe tło historyczne wpłynęło na kształtowanie się romantycznej świadomości.
Romantycy odrzucali oświeceniowy racjonalizm, stawiając na pierwszym miejscu uczucia, intuicję i wiarę. Interesowali się mistycyzmem, mesjanizmem i historiozofią. W centrum ich świata stała jednostka - indywidualna, wyjątkowa, często zbuntowana przeciwko zastanym normom.
Główne motywy romantyzmu to miłość (często nieszczęśliwa), fascynacja naturą, ludowością i fantastyką. Romantycy chętnie sięgali po wątki orientalne i historyczne. Ważne miejsce zajmowały tematy buntu, walki o wolność narodową i podróży - zarówno fizycznej, jak i duchowej.
Warto wiedzieć! Romantyzm czerpał inspiracje z różnych źródeł kulturowych - antyku (np. mit o Prometeuszu), Biblii (motyw męki Chrystusa), średniowiecza (etos rycerski, gotyk) oraz dzieł Szekspira.
W literaturze romantycznej pojawiły się charakterystyczne typy bohaterów poeta-wieszcz (np. w "Testamencie moim" Słowackiego), nieszczęśliwy kochanek ("Cierpienia młodego Wertera" Goethego), buntownik (Konrad Wallenrod) czy szaleniec (bohater "Romantyczności" Mickiewicza). Twórcy wykorzystywali różnorodne gatunki literackie - od ballad i sonetów, przez poematy dygresyjne, po dramat romantyczny, który łamał klasyczne zasady.