Symbolika i przesłanie utworu
Kruki i wrony z tytułu to symbol Rosji, która jak drapieżne ptaki rozszarpuje Polskę na kawałki. Tytuł oznacza, że Moskale zniszczą wszystkich Polaków, jeśli naród nie będzie jednolity.
Żeromski pokazuje deheroizację powstańca - Winrych nie ginie bohatersko w walce, ale zostaje podstępnie napadnięty. Umiera samotny, nagi, w błocie, pochowany w przydrożnym rowie jak zwierzę.
Przesłanie utworu jest pesymistyczne: powstanie styczniowe upadło, bo chłopi nie czuli się Polakami. Przez wieki wyzysku nie identyfikowali się z narodem, więc nie wsparli walki o niepodległość.
Kluczowe: To jedno z najważniejszych dzieł polskiej literatury o powstaniu styczniowym - pokazuje, że bez jedności społecznej naród nie może wywalczyć wolności.