Charakterystyka Harpagona - głównego bohatera

Harpagon to około 60-letni mężczyzna, ojciec Elizy i Kleanta, którego jedyną prawdziwą miłością są pieniądze. Jego obsesja na punkcie bogactwa jest tak wielka, że szkatułkę z 10 tysiącami talarów traktuje jak ukochaną osobę, a jej zniknięcie doprowadza go niemal do obłędu. Nawet zwykłe szelesty czy szczekanie psa budzą jego niepokój o ukryty skarb.

Chciwość Harpagona całkowicie zniszczyła w nim ludzkie uczucia. Nie interesuje go los własnych dzieci - chce jak najszybciej wydać córkę za mąż i ożenić syna, byle tylko nie uszczuplić swojego majątku. Nawet jego własne plany małżeńskie z młodą Marianną nie mają nic wspólnego z miłością - to dla niego po prostu kolejna transakcja handlowa.

Dla Skąpca nie istnieje moralność ani rozróżnienie dobra i zła. Kiedy dowiaduje się, że syn zamierza pożyczyć pieniądze na wysoki procent, gwarantując spłatę śmiercią ojca, Harpagona oburza jedynie wysokość procentów, a nie sam pomysł. Jest gotów do każdej podłości, jeśli tylko przyniesie mu zysk.

Warto wiedzieć! Mimo swojej przebiegłości Harpagon bywa naiwny i dziecinny. Frozyna łatwo zwodzi go pochlebstwami o rzekomych uczuciach Marianny do starca, a Anzelm pokonuje jego opór obietnicą opłacenia kosztów wesela.

Bohaterowie "Skąpca"

Kleant i Eliza to dzieci Harpagona, które cierpią przez skąpstwo i samolubność ojca. Kleant tak bardzo nienawidzi ojca, że obiecuje lichwiarzowi jego śmierć jako gwarancję spłaty pożyczki. Jest zakochany w Mariannie, którą ojciec chce poślubić. Eliza natomiast potajemnie zaręczyła się z Walerym i broni się przed narzuconym przez ojca małżeństwem z dużo starszym Anzelmem.

Marianna i Walery okazują się rodzeństwem, dziećmi Anzelma. Marianna to piękna młoda dziewczyna zakochana w Kleancie, którą Harpagon planuje poślubić. Walery pracuje jako rządca w domu Harpagona, starając się zdobyć przychylność skąpca, by móc poślubić Elizę. Anzelm początkowo ubiega się o rękę Elizy, ale w finale sztuki odkrywa swoją prawdziwą tożsamość.

Frozyna to zawodowa swatka, która próbuje wyswatać Harpagona z Marianną, licząc na korzyści materialne. Gdy to się nie udaje, pomaga Kleantowi i Mariannie. Jakub pełni funkcję kucharza i woźnicy Harpagona, i mimo skapstwa swojego pana, pozostaje mu wierny.

Ciekawostka! W komedii ważną rolę odgrywa także Strzałka - sprytny służący Kleanta, który odkrywa ukrytą w ogrodzie szkatułkę ze skarbem, co umożliwia Kleantowi prowadzenie negocjacji z ojcem i doprowadza do szczęśliwego zakończenia.

Pozostali bohaterowie "Skąpca"

W komedii Moliera występuje kilka drugoplanowych postaci, które dopełniają obraz świata przedstawionego. Simon pełni rolę pośrednika między Harpagonem a jego klientami, pomagając skąpcowi w lichwiarskich interesach. Pani Claude jest gospodynią w domu Harpagona, próbującą utrzymać porządek mimo sknerstwa swojego pracodawcy.

Strzałka to niezwykle sprytny sługa Kleanta, który odkrywa zakopany w ogrodzie skarb Harpagona. Ten kluczowy moment pozwala Kleantowi negocjować z ojcem i doprowadza do szczęśliwego rozwiązania konfliktu. W sztuce pojawiają się też inni służący Harpagona Szczygiełek oraz Z'dziebelko.

Komisarz policji zostaje wezwany przez Harpagona, gdy ten odkrywa kradzież swojej szkatułki. Jego obecność nadaje sztuce elementy farsy, gdy dochodzi do przesłuchań i fałszywych oskarżeń.

Pamiętaj! Każdy bohater w "Skąpcu" ma swoją rolę w skomplikowanej intrydze Moliera. Nawet postacie drugoplanowe, jak służący czy komisarz, przyczyniają się do rozwiązania konfliktów i napięć w rodzinie Harpagona.

Plan wydarzeń i miejsce akcji

Skąpiec rozgrywa się w domu Harpagona w Paryżu, w drugiej połowie XVII wieku. Akcja toczy się wartko i obejmuje kilka kluczowych momentów

Komedia zaczyna się od rozmowy Walerego z Elizą o ich przyszłości, po czym Kleant opowiada o swojej miłości do Marianny. Harpagon przyjmuje surową postawę wobec dzieci i ujawnia własne plany małżeńskie. Dramatyczny punkt stanowi spotkanie Kleanta z lichwiarzem, którym okazuje się być jego własny ojciec.

Intryga komplikuje się, gdy pojawia się swatka Frozyna i dochodzi do wizyty Marianny w domu Harpagona. Kulminacją jest zaginięcie szkatułki ze złotem, co wywołuje panikę skąpca i prowadzi do poszukiwań oraz śledztwa.

Rozwiązanie następuje, gdy Anzelm wyjawia swoje prawdziwe nazwisko, co prowadzi do cudownego połączenia rodziny D'Alburcich. Końcowy akt przynosi szczęśliwe zakończenie dla zakochanych par, choć Harpagon pozostaje wierny swojej prawdziwej miłości - pieniądzom.

Czas i miejsce akcji mają znaczenie! Akcja "Skąpca" rozgrywa się w Paryżu w XVII wieku, w domu Harpagona. Ograniczona przestrzeń i krótki czas akcji (zgodnie z zasadą trzech jedności) sprawiają, że konflikt jest intensywny i dynamicznie się rozwija.

Streszczenie - Akt I

W pierwszym akcie Skąpca poznajemy głównych bohaterów i ich problemy. Walery, zakochany w Elizie, stara się dowiedzieć, dlaczego dziewczyna jest przygnębiona. Okazuje się, że boi się reakcji ojca na ich potajemne zaręczyny. Walery uspokaja ją, zapewniając, że robi wszystko, by zdobyć przychylność Harpagona.

Tymczasem Kleant zwierza się siostrze ze swoich uczuć do Marianny. Rodzeństwo postanawia szczerze porozmawiać z ojcem, jednak nie dochodzi do tego wyznania. Harpagon uprzedza syna, że sam zamierza poślubić Mariannę! Dodatkowo informuje Elizę, że wydaje ją za pana Anzelma, pięćdziesięcioletniego bogacza, który zgadza się wziąć ją bez posagu.

Gdy dziewczyna odmawia, Harpagon szuka poparcia u Walerego. Ten, nie wiedząc o co chodzi, przyznaje rację pracodawcy. Dopiero później próbuje odwieść skąpca od tego pomysłu, ale argument "bez posagu" jest dla Harpagona decydujący. Po wyjściu ojca, który idzie sprawdzić swoją szkatułkę z 10 tysiącami talarów, młodzi postanawiają uciec się do podstępu.

Pamiętaj! Już w pierwszym akcie widać, jak obsesja na punkcie pieniędzy zabiła w Harpagonie wszelkie uczucia rodzinne. Charakterystyczne słowa "bez posagu" pokazują, że w świecie skąpca wszystko przeliczane jest na złoto.

Streszczenie - Akt II

W drugim akcie Skąpca napięcie narasta. Kleant zwierza się swojemu słudze Strzałce z rozpaczy wywołanej decyzją ojca o poślubieniu Marianny. Chłopak szuka ratunku w pożyczce, która umożliwiłaby mu ucieczkę z ukochaną. Strzałka opowiada o pertraktacjach z lichwiarzem, który żąda spotkania z klientem.

Dochodzi do dramatycznego momentu, gdy okazuje się, że lichwiarzem jest sam Harpagon! Ojciec i syn wpadają we wściekłość. Harpagon jest oburzony, że Kleant chce się zadłużyć na mało korzystnych warunkach, a syn zarzuca ojcu uprawianie obrzydliwej lichwy. Ta scena doskonale pokazuje, jak bardzo skąpstwo wypaczyło naturę Harpagona.

Później do domu przychodzi Frozyna, zawodowa swatka. Informuje ona Harpagona, że matka Marianny jest zainteresowana jego propozycją matrymonialną. Gdy skąpiec podnosi kwestię posagu dziewczyny, Frozyna zręcznie omija ten temat, wychwalając skromność i małe wymagania Marianny. Mimo jej wysiłków i pochlebstw, Harpagon nie płaci jej za usługi, co pokazuje jego patologiczne skąpstwo.

Ciekawostka! Scena spotkania ojca i syna jako lichwiarza i klienta to jeden z najbardziej komicznych momentów sztuki. Molier mistrzowsko wykorzystuje tu ironię sytuacyjną, by pokazać absurd zachowania Harpagona.

Streszczenie - Akt III

W trzecim akcie Skąpca obserwujemy przygotowania do uroczystej kolacji. Harpagon przydziela obowiązki służbie, ale gdy Jakub, pełniący funkcję kucharza i woźnicy, domaga się pieniędzy na zakupy, dochodzi do kłótni. Ostatecznie przygotowaniami zajmuje się Walery, a Harpagon nakazuje przygotować karocę, by zawieźć Mariannę na targ.

Do domu Harpagona przybywa Marianna z Frozyną. Dziewczyna wyraża obawy co do małżeństwa ze starcem. Swatka cynicznie pociesza ją wizją szybkiej śmierci Harpagona i odziedziczenia majątku, co pozwoli jej związać się z ukochanym. Sytuacja komplikuje się, gdy Marianna rozpoznaje w synu Harpagona, Kleancie, swojego ukochanego!

Kleant, witając przyszłą macochę, wyraża niechęć do planów ojca. Wykorzystując sytuację, obdarowuje dziewczynę pierścieniem z brylantem zdjętym z ręki ojca. Wyznaje jej też miłość, tłumacząc, że czyni to w imieniu Harpagona. Zaniepokojony sytuacją skąpiec nakazuje Waleremu pilnować syna.

Zwróć uwagę! W tym akcie pojawia się motyw nieporozumienia i przebieranki. Kleant mówi do Marianny w imieniu ojca, ale wyraża własne uczucia. Taka gra pozorów i niedomówień jest typowa dla komedii Moliera.

Streszczenie - Akt IV

Czwarty akt Skąpca to czas intryg i konfrontacji. Frozyna gani młodych, że nie wtajemniczyli jej w swoje uczucia. Kleant i Marianna proszą ją o pomoc, a ona zobowiązuje się znaleźć kobietę, która będzie udawać bogatą hrabinę zakochaną w Harpagonie. Ma to skłonić skąpca do zerwania zaręczyn z Marianną.

Nieświadomi obecności Harpagona, Kleant całuje ręce ukochanej. Gdy kobiety wychodzą na targ, ojciec wypytuje syna o wrażenia dotyczące Marianny. Chłopak udaje niechęć, ale wpada w pułapkę - gdy Harpagon oznajmia, że rezygnuje z małżeństwa, Kleant przyznaje się do uczuć. Wściekły ojciec informuje, że znalazł dla niego inną kandydatkę, ale syn stanowczo odmawia.

Wybucha gwałtowna kłótnia, którą próbuje załagodzić Jakub. Początkowo wydaje się, że dojdą do porozumienia, ale szybko okazuje się, że żaden nie zmienił zdania. Harpagon wydziedzicza syna, a Kleant lekceważy jego groźby.

Akt kończy się dramatycznie - Strzałka przynosi Kleantowi znalezioną w ogrodzie szkatułkę z pieniędzmi Harpagona, a chwilę później rozlega się rozpaczliwy krzyk okradzionego skąpca.

Punkt zwrotny! Kradzież szkatułki to kluczowy moment w sztuce. Utrata pieniędzy całkowicie wytrąca Harpagona z równowagi i pokazuje, jak bardzo jego tożsamość jest związana z majątkiem. Jego rozpacz po stracie złota jest silniejsza niż jakiekolwiek uczucia rodzinne.

Streszczenie - Akt V

W ostatnim akcie Skąpca następuje rozwiązanie wszystkich wątków. Harpagon wzywa komisarza, by złapać złodzieja. Jakub, chcąc zemścić się na Walerym, wskazuje go jako sprawcę kradzieży. Walery, myśląc że chodzi o jego uczucia do Elizy, przyznaje się do winy, co wywołuje furię Harpagona.

Kiedy powracają Marianna, Frozyna i Eliza, skąpiec grozi córce klasztorem, a Waleremu szubienicą. Przybywa Anzelm, przed którym Harpagon wylewa żale. W trakcie wyjaśnień wychodzi na jaw prawdziwa tożsamość Walerego - jest synem Tomasza d'Alburci z Neapolu, który jako dziecko ocalał z katastrofy statku.

Następuje nieoczekiwany zwrot akcji - Marianna rozpoznaje w Walerym swojego zaginionego brata, a Anzelm okazuje się ich ojcem! Po 16 latach rodzina cudem się odnajduje. Kleant żąda od ojca wyrzeczenia się Marianny w zamian za zwrot szkatułki. Dziewczyna wyjaśnia, że teraz to jej odnaleziony ojciec decyduje o jej losie.

Anzelm, szczęśliwy z odnalezienia dzieci, staje po stronie młodych par. Harpagon godzi się na małżeństwa dzieci dopiero wtedy, gdy upewnia się, że odzyska szkatułkę w całości, a Anzelm pokryje wszystkie koszty. Podczas gdy wszyscy idą podzielić się radością z matką Marianny i Walerego, skąpiec spiesznie biegnie uściskać swoją odzyskaną szkatułkę.

Komedia z morałem! Zakończenie "Skąpca" pokazuje, że miłość do pieniędzy nie przynosi prawdziwego szczęścia. Harpagon, mimo odzyskania skarbu, pozostaje samotny, podczas gdy inni bohaterowie znajdują miłość i rodzinne szczęście.