Podstawy słowotwórstwa i typy formantów
Kiedy tworzysz nowe słowa, pracujesz z wyrazem podstawowym - czyli takim, od którego pochodzą inne wyrazy. Z niego powstaje wyraz pochodny, utworzony przez dodanie formantu do podstawy słowotwórczej.
Formanty to elementy, które zmieniają znaczenie słowa. Występują w różnych rodzajach:
- Przedrostek - dodany przed tematem np.za−pisacˊ
- Przyrostek - dodany po temacie np.dom−ek
- Wrostek - umieszczony między dwoma tematami np.list−o−nosz
- Formant zerowy - powstaje przez odrzucenie końcówki (np. bieg od biegać)
Formanty pełnią różne funkcje. Przyrostki takie jak -ek czy -utki tworzą zdrobnienia, a -isko, -ydło tworzą zgrubienia. Inne formanty, jak -nia czy -alnia, oznaczają miejsca wykonywania czynności, zaś -arz czy -ca tworzą nazwy wykonawców czynności.
💡 Praktyczna wskazówka: Gdy rozpoznasz formant w słowie, łatwiej zrozumiesz jego znaczenie. Na przykład gdy widzisz przyrostek -ek (domek), wiesz już, że to zdrobnienie.