Kluczowe pojęcia średniowiecza

Średniowiecze - charakterystyka epoki obejmuje kilka kluczowych pojęć, które definiują światopogląd i kulturę tego okresu.

Teocentryzm w średniowieczu stanowił fundament światopoglądu epoki.

Definition: Teocentryzm co to: światopogląd stawiający Boga w centrum zainteresowania i uznający Go za najwyższą wartość.

Zgodnie z ideą teocentryzmu, człowiek średniowieczny kierował wszystkie swoje myśli i działania ku Bogu. Popularna maksyma "memento mori" $pamiętaj o śmierci$ przypominała o tymczasowości życia ziemskiego i skupiała uwagę na życiu wiecznym.

Dualizm w średniowieczu był bezpośrednim wynikiem dominacji teocentryzmu.

Definition: Dualizm świata i człowieka w średniowieczu to pogląd dzielący rzeczywistość na dwie sfery: sacrum $wieczną, boską, duchową, dobrą$ i profanum $doczesną, ludzką, materialną, złą$.

Ta dychotomia przenikała wszystkie aspekty życia i myślenia średniowiecznego, tworząc jasną hierarchię wartości opartą na przeciwieństwach, takich jak Bóg - szatan, dusza - ciało, cnota - grzech.

Uniwersalizm w średniowieczu charakteryzował kulturę tego okresu.

Definition: Uniwersalizm co to: cecha kultury średniowiecznej polegająca na ujednoliceniu różnych aspektów życia w całej chrześcijańskiej Europie.

Uniwersalizm kultury średniowiecznej Europy przejawiał się w podobieństwie architektury, praktyk religijnych, systemu edukacji i języka $łacina jako lingua franca$. Scholastyka średniowiecze dominowała w nauce, a łacina była językiem Kościoła, elit społecznych i edukacji.

Feudalizm stanowił jednolity system społeczno-polityczny w średniowiecznej Europie.

Highlight: Hierarchia w średniowieczu opierała się na systemie feudalnym, w którym duchowieństwo i rycerstwo stanowiły najbardziej uprzywilejowane stany.

Cechy literatury średniowiecznej i wzorce osobowe

Średniowiecze epoka literacka charakteryzowała się specyficznymi cechami, które odzwierciedlały wartości i światopogląd epoki.

Cechy epoki średniowiecza w literaturze obejmowały:

• Religijność - wyrażała ideologię teocentryczną
• Dydaktyzm - pouczała, jak żyć, aby zasłużyć na zbawienie
• Parenetyczność - wskazywała wzorce osobowe godne naśladowania
• Anonimowość - autorzy pozostawali ukryci za swoimi dziełami
• Uniwersalność - większość utworów pisano po łacinie
• Alegoryczność - teksty zawierały ukryte przesłanie odwołujące się do tradycji religijnej

Wzorce osobowe w średniowieczu obejmowały:

1. Święty asceta $np. św. Aleksy$ - wyrzekający się dóbr doczesnych, żyjący w ubóstwie i poświęcający się modlitwie i służbie bliźniemu.
2. Rycerz $np. Roland$ - odważny, waleczny i honorowy, wiernie służący Bogu, władcy i ojczyźnie.
3. Władca $np. Bolesław Chrobry$ - mądry, sprawiedliwy ojciec narodu, cieszący się autorytetem wśród poddanych.
4. Dama serca $np. Izolda$ - piękna, niedostępna i wyidealizowana, platonicznie wielbiona przez rycerzy.

Example: Uniwersalizm w literaturze przykłady można znaleźć w popularnych motywach, takich jak "danse macabre" $taniec śmierci$ czy "ars moriendi" $sztuka umierania$, które pojawiały się w literaturze i sztuce całej średniowiecznej Europy.

Te wzorce i motywy literackie odzwierciedlały główne hasła epoki średniowiecza, takie jak teocentryzm, dualizm i uniwersalizm, kształtując wyobraźnię i wartości ludzi żyjących w tym okresie.

Nazwa i ramy czasowe średniowiecza

Średniowiecze - charakterystyka epoki rozpoczyna się od wyjaśnienia pochodzenia nazwy. Termin "średniowiecze" wywodzi się z łacińskiego "medium aevum", co oznacza "wieki średnie". Nazwa ta została ukuta przez włoskich humanistów renesansowych i początkowo miała negatywne konotacje.

Highlight: Czas trwania epoki średniowiecza w Polsce to okres od X do końca XV wieku, podczas gdy w Europie trwała ona od V do XV wieku.

Koniec średniowiecza w Polsce i Europie wyznaczają różne wydarzenia historyczne. Za początek epoki w Europie uznaje się upadek cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 roku, a za koniec - zdobycie Konstantynopola przez Turków w 1453 roku. Niektórzy badacze wskazują również na inne przełomowe wydarzenia, takie jak wynalezienie druku przez Jana Gutenberga w 1450 roku czy odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba w 1492 roku.

Definition: Nazwa epoki średniowiecza odzwierciedla jej postrzeganie jako okresu przejściowego między starożytnością a renesansem.

W Polsce średniowiecze epoka literacka rozpoczęła się wraz z przyjęciem chrztu przez Mieszka I w 966 roku, co włączyło kraj w krąg cywilizacji Zachodu.