Podstawowe informacje o "Syzyfowych pracach"
Powieść łączy wątek psychologiczny (dojrzewanie głównego bohatera) z wątkami obyczajowymi (życie w małym miasteczku). Akcja rozgrywa się w latach 90. XIX wieku (1871-1880) w Psarach, Ciekotach i Kielcach.
Tytuł utworu ma symboliczne znaczenie - syzyfowa praca to ciężki, pozornie bezsensowny wysiłek. W powieści odnosi się do walki z rusyfikacją i wszelkich starań bohaterów o zachowanie polskości.
Najważniejsze motywy w utworze to: przemiana bohatera (Marcin zostaje patriotą dzięki wierszowi polskiego kolegi), dojrzewanie, miłość (między Marcinem a Birutą), przyjaźń, rusyfikacja, patriotyzm oraz rola literatury.
Warto zapamiętać! Powieść pokazuje, jak ważną rolę w kształtowaniu tożsamości narodowej może odegrać literatura - jeden wiersz potrafi obudzić uczucia patriotyczne u młodego człowieka.
Plan wydarzeń zaczyna się od nauki Marcina w szkole w Owczarach, przez egzaminy do gimnazjum w Klerykowie i korepetycje u Majewskiego, zamieszkanie u "Starej Przepiórzycy", śmierć matki, utratę zapału do nauki, wakacje w Gawronkach, aż po nowe metody rusyfikacji i poddanie się im.