Informacje ogólne o utworze
"Zdążyć przed Panem Bogiem" to reportaż wydany w 1975 roku, który przełamuje konwencje typowego zapisu historycznego. Hanna Krall prowadzi rozmowy z Markiem Edelmanem, ostatnim żyjącym dowódcą powstania w getcie warszawskim, stosując charakterystyczny prosty, żywy język i rezygnując z chronologii wydarzeń.
Tytuł nawiązuje do słów Edelmana, który jako kardiochirurg walczył ze śmiercią: "Pan Bóg już chce zgasić świeczkę, a ja muszę szybko osłonić płomień, wykorzystując Jego chwilową nieuwagę". Ta metafora płonącej świecy doskonale oddaje istotę całego utworu – walkę o życie wbrew wszelkim okolicznościom.
W tekście poznajemy także inne postaci: Mordechaja Anieliewicza (głównego komendanta powstania), Michała Klepfisza (który poświęcił życie, osłaniając towarzyszy) oraz Adama Czerniakowa (przewodniczącego Rady Żydowskiej, który popełnił samobójstwo). Każda z tych osób reprezentuje różne postawy wobec nieuchronnej zagłady.
💡 Reportaż Krall charakteryzuje się deheroizacją powstania - zamiast tworzyć pomnikowe wizerunki bohaterów, pokazuje zwykłych ludzi w niezwykłych okolicznościach, często bez broni i bez szans na zwycięstwo.
Styl reportażu to mały realizm - pełen szczegółów, detali i autentycznych dialogów, bez zbędnego patosu. Mur getta staje się symbolem podziału i osamotnienia, a Umschlagplatz przypomina o masowej zagładzie warszawskich Żydów.