Podstawowe pojęcia prawne i obywatelstwo

W systemie prawnym kluczowe są pojęcia państwa, prawa i obywatelstwa.

Definicja: Państwo to zwierzchnia organizacja społeczeństwa działająca na danym terytorium, realizująca swoje cele za pomocą władzy.

Definicja: Prawo to zbiór norm prawnych ustalonych przez państwo, których przestrzeganie jest egzekwowane przymusem prawnym.

Obywatelstwo polskie można nabyć na kilka sposobów:

1. Zasada krwi $przez pochodzenie od obywateli polskich$
2. Zasada ziemi $przez urodzenie na terytorium Polski$
3. Przez nadanie obywatelstwa przez wojewodę lub prezydenta
4. Po odpowiednim okresie przebywania w kraju na podstawie pozwolenia na pobyt stały
5. Po 3 latach małżeństwa z obywatelem polskim

Highlight: 3 sposoby nabycia obywatelstwa polskiego to: urodzenie, nadanie przez odpowiednie organy oraz małżeństwo z obywatelem polskim.

Terytorium państwa obejmuje obszar lądowy, morski $do 12 mil morskich$, przestrzeń powietrzną, terytorium podziemne oraz placówki dyplomatyczne.

Władza państwowa charakteryzuje się:

• Niezależnością wewnętrzną i zewnętrzną
• Zdolnością do wchodzenia w stosunki międzynarodowe

Example: Przykład nabycia obywatelstwa polskiego: Cudzoziemiec, który zawarł związek małżeński z obywatelem polskim, może ubiegać się o nadanie obywatelstwa polskiego przez Wojewodę po 3 latach trwania małżeństwa i nieprzerwanego pobytu w Polsce.

Normy prawne i ich rodzaje

Norma prawna to fundamentalne pojęcie w systemie prawnym.

Definicja: Norma prawna to reguła postępowania ustanowiona przez państwo, wskazująca na określone zachowanie stanowiące nakaz, zakaz lub uprawnienie.

Cechy norm prawnych:

• Skierowane są do abstrakcyjnego adresata
• Mają określoną strukturę

Budowa normy prawnej składa się z trzech elementów:

1. Hipoteza - określa adresata normy i okoliczności jej zastosowania
2. Dyspozycja - określa konsekwencje zastosowania się do normy
3. Sankcja - określa konsekwencje niezastosowania się do treści normy

Example: Przykład normy prawnej: "Kto biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do ośmiu lat."

Rodzaje norm prawnych:

1. Normy bezwzględnie obowiązujące - najczęściej występują w prawie karnym, nie pozwalają na dowolność postępowania adresata.
2. Normy względnie obowiązujące - głównie w prawie cywilnym, obowiązują wtedy, gdy adresaci sami nie ustalą danych kwestii.

Highlight: 3 rodzaje norm prawnych to: normy bezwzględnie obowiązujące, względnie obowiązujące oraz normy zwyczajowe.

Normy prawne zwyczajowe to reguły ukształtowane naturalnie przez strony stosunków prawnych, utrwalone w danych relacjach, ale nie spisane w formie przepisów.

Vocabulary: Przepis prawny to jednostka redakcyjna aktu normatywnego, która może zawierać jedną lub więcej norm prawnych.

Prawo międzynarodowe i struktura sądownictwa

Prawo międzynarodowe reguluje stosunki pomiędzy państwami, podczas gdy prawo konstytucyjne zajmuje się najważniejszymi kwestiami dotyczącymi państwa i obywateli. Prawo gospodarcze z kolei reguluje prowadzenie i podejmowanie działalności gospodarczej.

Definition: Stosunek prawny to relacja pomiędzy danymi podmiotami regulowana prawem.

Elementy stosunku prawnego:

1. Podmioty - osoby, pomiędzy którymi doszło do zdarzenia prawnego
2. Przedmiot stosunku - działanie lub zachowanie

Struktura sądownictwa w Polsce:

1. Sąd Rejonowy $I instancja$
2. Sąd Okręgowy $I lub II instancja$
3. Sąd Apelacyjny
4. Sąd Najwyższy

Highlight: Apelację może złożyć każdy, kto nie zgadza się z rozstrzygnięciem sądu, natomiast kasację składa się przez adwokata.

Example: Przykład drogi sądowej: Sprawa rozpoczyna się w Sądzie Rejonowym, następnie można złożyć apelację do Sądu Okręgowego, a w ostateczności kasację do Sądu Najwyższego.

Osoba fizyczna w prawie

Osoba fizyczna to kluczowe pojęcie w prawie cywilnym. Charakteryzuje się ona dwiema ważnymi cechami: zdolnością prawną i zdolnością do czynności prawnych.

Definition: Zdolność prawna to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków, którą posiada się od urodzenia aż do śmierci.

Definition: Zdolność do czynności prawnych to zdolność do rozporządzania swoimi prawami i zaciągania zobowiązań przez własne działania.

Charakterystyka zdolności do czynności prawnych w zależności od wieku:

1. 0-13 lat: brak zdolności do czynności prawnych
2. 13-18 lat: ograniczona zdolność do czynności prawnych
3. Powyżej 18 lat: pełna zdolność do czynności prawnych

Highlight: Osobę można pozbawić zdolności do czynności prawnych poprzez całkowite lub częściowe ubezwłasnowolnienie, np. w przypadku choroby psychicznej lub uzależnienia.

Example: Przykład ograniczonej zdolności do czynności prawnych: Osoba w wieku 16 lat może samodzielnie dysponować swoim zarobkiem, ale sprzedaż nieruchomości wymaga zgody opiekuna prawnego.

Vocabulary: Stwierdzenie zgonu to procedura prawna stosowana w przypadku, gdy nie ma wątpliwości, że dana osoba poniosła śmierć, ale nie odnaleziono ciała. Można jej dokonać po upływie 10 lat od zaginięcia $5 lat dla osób powyżej 70 roku życia$.

Wykładnia prawa i jej rodzaje

Wykładnia prawa to proces interpretowania norm prawnych w celu ustalenia ich znaczenia i możliwości zastosowania. Istnieją różne rodzaje wykładni prawa, które stosuje się w zależności od potrzeb interpretacyjnych.

Definicja: Wykładnia prawa to proces ustalania znaczenia i zakresu stosowania norm prawnych.

Wyróżniamy następujące rodzaje wykładni prawa:

1. Wykładnia słowna $językowa$ - polega na analizie znaczenia poszczególnych słów użytych w normie prawnej.
2. Wykładnia funkcjonalna - skupia się na celu, dla którego dana norma została wprowadzona do porządku prawnego.
3. Wykładnia systemowa - analizuje znaczenie normy w kontekście jej miejsca w całym systemie prawa.
4. Wykładnia historyczna - bada zmiany w treści normy od momentu jej wprowadzenia.

Highlight: Kto dokonuje wykładni prawa? Wykładni prawa mogą dokonywać sądy, organy administracji publicznej, a także prawnicy i naukowcy.

System prawny obejmuje różne gałęzie prawa, takie jak:

• Prawo konstytucyjne
• Prawo administracyjne
• Prawo karne
• Prawo finansowe
• Prawo pracy
• Prawo cywilne
• Prawo rodzinne i opiekuńcze

Example: Przykład wykładni prawa: W prawie cywilnym, interpretując pojęcie "konsument", stosuje się wykładnię, która wyklucza z tej kategorii spółki i stowarzyszenia.