Władza wykonawcza - modele i funkcjonowanie
Istnieją dwa główne modele organizacji władzy wykonawczej. W modelu monokratycznym cała władza należy do jednego podmiotu, który pełni funkcję zarówno szefa rządu, jak i głowy państwa. Znajdziemy go w USA (prezydent) czy w Szwajcarii (siedmioosobowa rada związkowa). Z kolei w modelu dualistycznym władzę wykonawczą sprawują wspólnie dwa organy: głowa państwa i rząd.
Proces wyłaniania rządu jest złożony i może przebiegać w kilku turach. Najpierw głowa państwa wskazuje parlamentowi kandydata na premiera (zwykle lidera partii rządzącej). Jeśli nie uzyska on wotum zaufania (poparcia bezwzględnej większości), następują kolejne tury, w których kandydata może wskazać parlament. Gdy wszystkie próby zawiodą, prezydent rozpisuje nowe wybory.
W systemach wielopartyjnych zwycięstwo wyborcze nie zawsze oznacza samodzielne rządy. Gdy partia nie zdobędzie większości w parlamencie, może utworzyć rząd koalicyjny (z innymi ugrupowaniami) lub rząd mniejszościowy. Koalicje mogą być "minimalnie zwycięskie" (zapewniające najmniejszą możliwą większość) lub "maksymalnie zwarte" (łączące partie o podobnych poglądach).
Warto wiedzieć: Specyficzną sytuacją jest koabitacja, gdy prezydent musi współpracować z premierem pochodzącym z przeciwnego obozu politycznego. Taka sytuacja może prowadzić do napięć, ale też wymusza kompromisy między rywalizującymi siłami politycznymi.
Pamiętaj, że odpowiedzialność polityczna to mechanizm, dzięki któremu jeden organ władzy może zostać rozwiązany przez inny. Jest to element systemu równoważenia się władz i zapewnia kontrolę nad rządzącymi.