Władza sądownicza i organy kontrolne
Polski system sądowy ma kilka poziomów. Sądy powszechne (rejonowe, okręgowe i apelacyjne) zajmują się większością spraw. Sądy administracyjne (wojewódzkie i Naczelny) rozpatrują skargi na działania administracji. Nad wszystkimi czuwa Sąd Najwyższy, który nadzoruje pracę sądów i dba o jednolitość orzecznictwa.
Oprócz sądów mamy też dwa specjalne trybunały. Trybunał Konstytucyjny sprawdza, czy przepisy są zgodne z konstytucją, a Trybunał Stanu rozpatruje odpowiedzialność najważniejszych urzędników państwowych za naruszenie konstytucji.
Ważną funkcję kontrolną pełni Najwyższa Izba Kontroli (NIK), która sprawdza działanie instytucji publicznych i tych korzystających z publicznych pieniędzy. NIK podlega Sejmowi i może kontrolować zarówno organy rządowe, samorządowe, jak i niektóre podmioty niepubliczne.
💡 Warto wiedzieć! Wielu najważniejszych urzędników państwowych (prezydent, posłowie, senatorowie, sędziowie) chroni immunitet. Oznacza to, że nie mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej bez zgody odpowiedniego organu. Chroni to niezależność ich funkcji, ale nie oznacza bezkarności!