Źródła prawa - co reguluje nasze życie?
Akty prawne to pisma, w których organy państwowe podejmują konkretne działania. Dzielą się na akty normatywne (wprowadzające nowe zasady) oraz nienormatywne (służące stosowaniu prawa). Akty normatywne możemy podzielić na te powszechnie obowiązujące (w całym kraju) oraz akty prawa miejscowego (wydawane przez władze lokalne).
Najważniejszym aktem prawnym w Polsce jest Konstytucja RP - to fundament naszego systemu prawnego. Określa podstawowe regulacje ustroju Polski oraz zapewnia ochronę wartości i praw człowieka. Pod nią w hierarchii znajdują się umowy międzynarodowe (szczególnie unijne), ustawy i rozporządzenia.
💡 Ciekawostka: Między publikacją aktu prawnego a jego wejściem w życie występuje okres nazywany vacatio legis (spoczywanie prawa). To czas, który pozwala obywatelom i instytucjom przygotować się do nowych przepisów!
W Polsce funkcjonują również źródła prawa miejscowego (jak uchwały władz lokalnych) oraz akty wewnętrzne (obowiązujące tylko w ramach danej instytucji, np. zarządzenia Prezydenta RP czy uchwały Rady Ministrów). Dodatkowo, członkostwo w Unii Europejskiej oznacza, że podlegamy również prawu unijnemu - zarówno pierwotnemu (traktaty), jak i wtórnemu (akty wydawane przez instytucje UE).
Umowy międzynarodowe to ważne źródło prawa - te ratyfikowane (zatwierdzone przez parlament lub w referendum) mają rangę ponadustawową, natomiast nieratyfikowane (bez zgody parlamentu) mają rangę podustawową.