Modele rodziny

Ta część dokumentu przedstawia szczegółową klasyfikację typów rodziny według różnych kryteriów. Socjologia rodziny wyróżnia wiele modeli, które odzwierciedlają różnorodność form życia rodzinnego we współczesnym świecie.

Ze względu na typ małżeństwa wyróżniamy rodziny monogamiczne oraz poligamiczne, w tym poliandrię $związek kobiety z kilkoma mężczyznami$ i poliginię $związek mężczyzny z kilkoma kobietami$.

Vocabulary: Poliandria to rzadka forma małżeństwa, w której kobieta ma kilku mężów jednocześnie.

Podział władzy w rodzinie pozwala wyróżnić modele matriarchalne, patriarchalne i partnerskie $egalitarne$. Współczesne modele rodziny coraz częściej skłaniają się ku partnerskiemu podziałowi obowiązków i decyzyjności.

Klasyfikacja ze względu na dziedziczenie nazwiska i prestiżu obejmuje rodziny patrylinearne $dziedziczenie po ojcu$, matrylinearne $po matce$ i bilinearne $po obojgu rodzicach$. Miejsce zamieszkania rodziny może być matrylokalne, patrylokalne lub neolokalne.

Example: W rodzinie neolokalne młode małżeństwo zakłada nowe gospodarstwo domowe, niezależne od rodziców obojga małżonków.

Typy rodzin WOS obejmują również podział ze względu na wielkość $rodziny małe - nuklearne, pełne lub niepełne, oraz rodziny duże - krewniacze$, pokrewieństwo $biologiczne, zrekonstruowane, zastępcze$, liczbę pokoleń $dwu- i wielopokoleniowe$ oraz dzietność $małe i wielodzietne$.

Definition: Rodzina zrekonstruowana $patchworkowa$ to rodzina, w której przynajmniej jeden z partnerów ma dziecko z poprzedniego związku.

Ostatnia klasyfikacja dotyczy zakresu wyboru małżonków, wyróżniając małżeństwa endogamiczne $zawierane w obrębie własnej zbiorowości$ i egzogamiczne $zawierane między różnymi zbiorowościami$.

Highlight: Typologia rodziny wg Kawuli oraz innych socjologów pokazuje, jak złożone i różnorodne mogą być struktury rodzinne we współczesnym społeczeństwie.

Funkcje rodziny i problemy współczesnych rodzin

Ta część dokumentu koncentruje się na funkcjach pełnionych przez rodzinę oraz na wyzwaniach, z jakimi muszą się mierzyć współczesne rodziny. Funkcje rodziny są kluczowe dla zrozumienia jej roli w społeczeństwie.

Dokument wymienia i opisuje następujące funkcje rodziny:

1. Prokreacyjna - związana z wydawaniem na świat potomstwa.
2. Seksualna - zapewniająca społecznie akceptowaną formę współżycia seksualnego.
3. Emocjonalna - polegająca na wzajemnym udzielaniu sobie wsparcia emocjonalnego.
4. Ekonomiczna - zaspokajająca potrzeby materialne członków rodziny.
5. Socjalizacyjna - odpowiedzialna za wychowanie potomstwa.
6. Kulturowa - przekazująca młodemu pokoleniu dziedzictwo kulturowe.
7. Stratyfikacyjna - nadająca potomstwu określoną pozycję społeczną.
8. Opiekuńczo-zabezpieczająca - zapewniająca opiekę nad dziećmi lub osobami starszymi.
9. Integracyjno-kontrolna - sprawująca nadzór nad postępowaniem członków rodziny.
10. Rekreacyjna - zaspokajająca potrzeby rozrywki i wypoczynku.

Highlight: Funkcja socjalizacyjna rodziny jest kluczowa dla prawidłowego rozwoju społecznego dzieci i młodzieży.

Dokument omawia również stosunki prawno-rodzinne, wyróżniając pokrewieństwo $biologiczne pochodzenie$, powinowactwo $związek między jednym współmałżonkiem a krewnymi drugiego$ oraz adopcję $prawne uznanie cudzego dziecka za własne$.

Definition: Adopcja, zwana też przysposobieniem, to prawne uznanie cudzego dziecka za własne, co tworzy nowe więzi rodzinne.

Najczęstsze problemy rodzinne współczesnych czasów obejmują:

1. Trudną sytuację materialną.
2. Zjawisko eurosieroctwa.
3. Brak czasu rodziców na właściwą opiekę nad dziećmi.
4. Patologie społeczne, takie jak alkoholizm, narkomania i przemoc domowa.
5. Konflikty międzypokoleniowe.

Example: Eurosieroctwo to sytuacja, gdy jedno lub oboje rodziców wyjeżdża do pracy za granicę, pozostawiając dzieci pod opieką innych członków rodziny lub instytucji opiekuńczych.

Problemy współczesnej rodziny przejawiają się również w kryzysie tradycyjnego modelu rodziny, co widoczne jest w:

1. Wzroście liczby rozwodów.
2. Spadku liczby zawieranych małżeństw.
3. Spadku dzietności.
4. Zaniku tradycyjnych funkcji rodziny.

Quote: "Funkcjonowanie rodzin zaburzają patologie społeczne: alkoholizm i narkomania, przemoc domowa, konflikty międzypokoleniowe."

Problemy i zagrożenia współczesnej rodziny wymagają kompleksowych działań społecznych i politycznych, mających na celu wzmocnienie instytucji rodziny i zapewnienie jej członkom odpowiedniego wsparcia. Sprawy rodzinne stają się coraz bardziej złożone w obliczu zmieniających się warunków społeczno-ekonomicznych i kulturowych.

Małżeństwo i rodzina

Rozdział rozpoczyna się od zdefiniowania podstawowych pojęć związanych z rodziną. Małżeństwo przedstawione jest jako trwały i równoprawny związek mężczyzny i kobiety, regulowany normami prawnymi. Rodzina jako grupa społeczna składa się z małżonków i ich dzieci, stanowiąc fundamentalną formę życia społecznego opartą na więziach emocjonalnych i pokrewieństwie.

Definicja: Czym jest rodzina w ujęciu socjologicznym? To podstawowa grupa społeczna złożona z małżonków i ich dzieci, oparta na silnych więziach emocjonalnych i pokrewieństwie.

Dokument zwraca uwagę na pojawianie się nowych form związków, takich jak konkubinat $związek nieformalny$ oraz związki partnerskie, które są prawnie usankcjonowane, ale nie stanowią małżeństwa w tradycyjnym rozumieniu.

Highlight: Współczesne społeczeństwo akceptuje coraz więcej alternatywnych form związków, co wpływa na strukturę społeczną WOS.

Następnie omówione zostają cechy rodziny jako grupy społecznej. Rodzina nuklearna charakteryzuje się niewielką liczebnością, silnymi więzami emocjonalnymi, charakterem wspólnotowym oraz bezpośrednimi i ciągłymi kontaktami między członkami. W ramach rodziny funkcjonują zróżnicowane role społeczne, a sama grupa cechuje się trwałością i stałym składem.

Example: Przykładem rodziny nuklearnej jest małżeństwo z dwójką dzieci, gdzie każdy członek pełni określoną rolę społeczną, np. ojciec jako żywiciel rodziny, matka jako opiekunka, a dzieci jako uczniowie.