Totalitaryzm i jego cechy
Totalitaryzm to cecha państwa, które rozszerza swoje kompetencje i dąży do sprawowania totalnej władzy nad ludźmi. System ten pojawił się w XX wieku, choć ma pewne podobieństwa do absolutyzmu (modelu rządów, gdzie władca ma nieograniczone uprawnienia).
Państwo totalitarne charakteryzuje się: rządami dyktatorskimi jednej osoby, istnieniem tylko jednej partii politycznej, oficjalną ideologią państwową szerzoną przez propagandę, kontrolą nad wszystkimi dziedzinami życia oraz rozbudowanym aparatem represji. Dodatkowo państwo totalitarne nadzoruje media, wprowadza cenzurę i mobilizuje społeczeństwo do udziału w państwowych przedsięwzięciach.
W historii wyróżniamy trzy główne ideologie totalitarne: faszyzm, nazizm i komunizm. Mimo różnic, wszystkie one odrzucały demokrację, dążyły do radykalnych zmian społecznych i stworzenia "nowego człowieka" żyjącego zgodnie z ideologią, a także wykorzystywały przemoc jako narzędzie walki o władzę.
💡 Warto wiedzieć! Totalitaryzm różni się od autorytaryzmu. W systemie autorytarnym władca również nie podlega kontroli, ale nie dąży do całkowitej ingerencji w życie obywateli, jak ma to miejsce w totalitaryzmie.
Komunizm stawiał na stworzenie społeczeństwa równości poprzez rewolucję i dyktaturę proletariatu, likwidację własności prywatnej i wprowadzenie gospodarki centralnie planowanej. Faszyzm z kolei opierał się na kulcie państwa-mocarstwa, władzy wodza i jedności narodowej. Natomiast nazizm, będący niemiecką odmianą faszyzmu, dodawał do tego rasizm i przekonanie o wyższości Niemców (Aryjczyków) oraz wrogości wobec Żydów (antysemityzm).