Stosunki międzynarodowe - podstawy
Stosunki międzynarodowe to wszelkie formy aktywności państw i innych podmiotów na arenie światowej. Możemy je podzielić ze względu na treść na stosunki gospodarcze, kulturalne, polityczne, technologiczne i społeczne.
Uczestnikami (podmiotami) stosunków międzynarodowych są wszystkie strony biorące w nich udział. Wśród nich wyróżniamy: państwa, narody, siły polityczne i społeczne, powstańców, organizacje międzynarodowe zarówno rządowe, jak i pozarządowe.
Ład międzynarodowy to układ sił między uczestnikami stosunków międzynarodowych. Wzajemne relacje mogą opierać się na podporządkowaniu, równorzędności, rywalizacji lub współpracy. Wyróżniamy trzy główne typy ładu:
- Jednobiegunowy (monocentryczny) - jedno dominujące mocarstwo (np. USA w latach 90. XX w.)
- Dwubiegunowy (bipolarny) - dwa rywalizujące mocarstwa (np. ład zimnowojenny: USA vs. ZSRR)
- Wielobiegunowy (policentryczny) - kilka równoważących się mocarstw (np. ład wersalski)
Warto wiedzieć! Aktualnie obserwujemy przejście od jednobiegunowego ładu z dominacją USA do układu wielobiegunowego z rosnącą rolą Chin, Rosji, Indii i Unii Europejskiej.