Zasady wyborcze i systemy wyborcze
Demokratyczne wybory opierają się na czterech kluczowych zasadach. Powszechność oznacza, że każdy obywatel (z pewnymi ograniczeniami, jak minimalny wiek) może głosować. Równość gwarantuje, że każdy ma jeden głos o takiej samej sile.
Bezpośredniość pozwala głosować wprost na kandydata (z wyjątkiem USA, gdzie funkcjonują elektorzy). Tajność zapewnia, że nikt nie wie, na kogo głosowaliśmy - stąd cisza wyborcza i zamknięte kabiny do głosowania.
W Polsce funkcjonują dwa główne systemy wyborcze. System większościowy stosowany w wyborach do Senatu zakłada, że w każdym ze 100 okręgów wygrywa kandydat z największą liczbą głosów. Jest prosty i zrozumiały - kto ma więcej głosów, ten wygrywa mandat.
💡 Pamiętaj, że system proporcjonalny sprzyja reprezentacji różnych partii w parlamencie, podczas gdy większościowy często prowadzi do dominacji dużych ugrupowań.
System proporcjonalny używany w wyborach do Sejmu dzieli mandaty proporcjonalnie do liczby zdobytych głosów. Stosuje się tu metodę d'Hondta, która nieco faworyzuje większe partie. Ważny jest również próg wyborczy - partie muszą zdobyć minimum 5% głosów w skali kraju (koalicje 8%), by uczestniczyć w podziale mandatów.