Rodzaje fotosyntezy i jej lokalizacja w komórce

Fotosynteza występuje w dwóch głównych formach: oksygenicznej i anoksygenicznej. Każda z nich ma swoje charakterystyczne cechy i występuje u różnych grup organizmów.

Fotosynteza oksygeniczna:

• Zachodzi u organizmów żyjących w środowisku tlenowym $rośliny, protisty roślinopodobne, sinice$
• Wykorzystuje wodę do redukcji dwutlenku węgla
• Produktem ubocznym jest tlen
• Równanie reakcji: 6CO₂ + 6H₂O → C₆H₁₂O₆ + 6O₂

Fotosynteza anoksygeniczna:

• Występuje u organizmów żyjących w środowisku beztlenowym $bakterie zielone i purpurowe$
• Do redukcji CO₂ wykorzystuje proste związki nieorganiczne, np. H₂S
• Tlen nie powstaje w tym procesie

Example: Przykładem organizmu przeprowadzającego fotosyntezę anoksygeniczną są zielone bakterie siarkowe, które wykorzystują siarkowodór zamiast wody.

Lokalizacja procesu fotosyntezy w komórce:

• U eukariontów: chloroplasty
• U prokariontów: tylakoidy, cytozol
• Na poziomie tkankowym: kolenchyma, aparaty szparkowe

Highlight: Faza jasna fotosyntezy zachodzi w tylakoidach, podczas gdy faza ciemna odbywa się w stromie chloroplastu.

Etapy fotosyntezy i barwniki fotosyntetyczne

Fotosynteza składa się z dwóch głównych etapów: fazy zależnej od światła $jasnej$ i fazy niezależnej od światła $ciemnej$.

Faza zależna od światła:

• Zachodzi w tylakoidach chloroplastów
• Polega na przemianie energii świetlnej w energię chemiczną
• Produkty: ATP i NADPH $siła asymilacyjna$

Faza niezależna od światła:

• Odbywa się w stromie chloroplastów
• Wykorzystuje siłę asymilacyjną do wytworzenia związków organicznych
• Znana również jako cykl Calvina

Definition: Siła asymilacyjna to energia chemiczna zmagazynowana w postaci ATP i NADPH, wykorzystywana w fazie ciemnej fotosyntezy.

Barwniki fotosyntetyczne odgrywają kluczową rolę w absorpcji światła:

1. Barwniki główne: chlorofile $a i b$
2. Barwniki pomocnicze: fikobiliny $fikoerytryna, fikocyjanina$ i karotenoidy

Vocabulary: Chlorofil a jest głównym barwnikiem fotosyntetycznym, absorbującym światło czerwone i niebiesko-fioletowe.

Fotosystemy to kompleksy białkowo-barwnikowe odpowiedzialne za absorpcję światła:

• Fotosystem I $PSI$ - centrum reakcji P-700
• Fotosystem II $PSII$ - centrum reakcji P-680

Example: Chlorofil a w centrum reakcji PSII $P-680$ absorbuje światło o długości fali 680 nm, podczas gdy w PSI $P-700$ - 700 nm.

Przebieg fazy zależnej od światła

Faza jasna fotosyntezy to skomplikowany proces, w którym energia świetlna jest przekształcana w energię chemiczną. Oto kluczowe etapy tego procesu:

1. Absorpcja światła przez fotosystemy
2. Wybicie elektronów z cząsteczek chlorofilu a w centrach reakcji PSII i PSI
3. Fotoliza wody: H₂O → ½O₂ + 2H⁺ + 2e⁻
4. Transport elektronów przez łańcuch przenośników elektronów
5. Redukcja NADP⁺ do NADPH
6. Tworzenie gradientu protonowego
7. Synteza ATP przez syntazę ATP

Highlight: Podczas fotolizy wody powstaje tlen, który jest uwalniany do środowiska jako produkt uboczny fotosyntezy.

Kluczowe procesy w fazie jasnej:

• Przepływ elektronów: Elektrony z PSII są przekazywane do PSI, a następnie do NADP⁺
• Gradient protonowy: Protony są pompowane ze stromy do wnętrza tylakoidu
• Synteza ATP: Gradient protonowy napędza syntezę ATP przez syntazę ATP

Vocabulary: Syntaza ATP to enzym wykorzystujący energię gradientu protonowego do syntezy ATP z ADP i fosforanu nieorganicznego.

Przebieg fazy niezależnej od światła - cykl Calvina

Faza ciemna fotosyntezy, znana również jako cykl Calvina, wykorzystuje produkty fazy jasnej $ATP i NADPH$ do syntezy związków organicznych. Proces ten zachodzi w stromie chloroplastu i składa się z trzech głównych etapów:

1. Karboksylacja: przyłączenie CO₂ do rybulozo-1,5-bisfosforanu $RuBP$
2. Redukcja: przekształcenie powstałego związku w aldehyd 3-fosfoglicerynowy $PGAL$
3. Regeneracja: odtworzenie RuBP

Definition: Karboksylacja to proces przyłączania cząsteczki CO₂ do związku organicznego, w tym przypadku do RuBP.

Kluczowe reakcje cyklu Calvina:

• 3CO₂ + 3RuBP → 6 kwas 3-fosfoglicerynowy $PGA$
• 6PGA + 6ATP + 6NADPH → 6 aldehyd 3-fosfoglicerynowy $PGAL$
• 5PGAL → 3RuBP $regeneracja akceptora CO₂$

Highlight: Z 6 cząsteczek PGAL powstałych w cyklu Calvina, 1 jest wykorzystywana do syntezy glukozy, a 5 służy do regeneracji RuBP.

Fotosynteza jest fundamentalnym procesem dla życia na Ziemi, umożliwiającym autotroficzne odżywianie się organizmów. Zrozumienie jej mechanizmów jest kluczowe dla wielu dziedzin biologii i ekologii.

Podstawy autotroficznego odżywiania się organizmów

Autotroficzne odżywianie się organizmów to fundamentalny proces biologiczny, który umożliwia organizmom samodzielne wytwarzanie związków organicznych z prostych związków nieorganicznych. Stanowi on przeciwieństwo heterotrofizmu, czyli cudzożywności.

Definicja: Autotrofizm to zdolność organizmu do samodzielnego wytwarzania związków organicznych z prostych związków nieorganicznych.

Wyróżniamy dwa główne rodzaje autotrofizmu:

1. Fotoautotrofizm - wykorzystuje energię świetlną w procesie fotosyntezy.
2. Chemoautotrofizm - czerpie energię z utleniania prostych związków nieorganicznych lub organicznych w procesie chemosyntezy.

Highlight: Fotosynteza jest najważniejszym procesem autotroficznym na Ziemi, odpowiedzialnym za produkcję tlenu i związków organicznych.

Fotosynteza zachodzi u roślin, protistów roślinopodobnych oraz niektórych bakterii. W organizmach eukariotycznych proces ten odbywa się w chloroplastach, natomiast u prokariontów - w tylakoidach i cytozolu.

Vocabulary: Tylakoidy to błoniaste struktury wewnątrz chloroplastów, gdzie zachodzi faza świetlna fotosyntezy.