Parzydełkowce

Parzydełkowce to grupa bezkręgowców o następujących cechach:

• Dwuwarstwowce o symetrii promienistej
• Żyją wyłącznie w środowisku wodnym
• Posiadają charakterystyczne komórki parzydełkowe (knidocyty)

Definition: Knidocyty - wyspecjalizowane komórki parzydełkowców służące do ataku i obrony.

Układ pokarmowy parzydełkowców:

• Zbudowany z otworu gębowego i jamy gastralnej
• Brak odbytu - niestrawione resztki usuwane przez otwór gębowy

Parzydełkowce występują w dwóch postaciach:

1. Polip (osiadły)
2. Meduza (wolno żyjąca)

Highlight: U parzydełkowców występuje zjawisko metagenezy - przemiany pokoleń między polipem a meduzą.

Rozmnażanie parzydełkowców:

• Bezpłciowe: paczkowanie, podział podłużny, strobilizacja
• Płciowe: głównie u meduz

Parzydełkowce nie posiadają wyspecjalizowanych układów krwionośnego, oddechowego i wydalniczego. Wymiana gazowa i wydalanie zachodzą przez całą powierzchnię ciała.

Wrotki

Wrotki to grupa mikroskopijnych bezkręgowców o następujących cechach:

• Pseudocelomatyczne, trójwarstwowce o symetrii dwubocznej
• Ciało podzielone na głowę, tułów i nogę

Highlight: Na głowie wrotków znajduje się charakterystyczny aparat rzęskowy wrotki, pełniący wiele funkcji w życiu tych zwierząt.

Budowa wrotka obejmuje:

• Ścianę ciała zbudowaną z nabłonka i mięśni
• Szkielet wewnętrzny hydrauliczny, często zewnętrzny pancerz

Układ pokarmowy wrotków jest kompletny, z otworem gębowym, gardzielą, żołądkiem, jelitem i odbytem.

Vocabulary: Kloaka - wspólny otwór układu pokarmowego i wydalniczego u wrotków.

Układ nerwowy wrotków zbudowany jest z 3 zwojów, od których odchodzą parzyste nerwy do różnych narządów.

Rozmnażanie i rozwój wrotków:

• U wielu gatunków występuje przemiana pokoleń
• Rozmnażanie płciowe i partenogenetyczne

Example: Znaczenie wrotków w przyrodzie obejmuje ich rolę w oczyszczaniu wód i jako pokarm dla innych organizmów.

Nicienie

Nicienie to najliczniejsza grupa bezkręgowców, charakteryzująca się:

• Trójwarstwową budową ciała i symetrią dwuboczną
• Obłym, nieczłonowanym ciałem
• Występowaniem zarówno form wolno żyjących, jak i pasożytniczych

Highlight: Nicienie pasożytujące w ciele człowieka należą do najpowszechniejszych endopasożytów.

Budowa nicieni:

• Ściana ciała zbudowana z wora powłokowo-mięśniowego
• Szkielet wewnętrzny hydrauliczny
• Układ pokarmowy trzyodcinkowy, dwuotworowy

Vocabulary: Pseudocel - pierwotna jama ciała nicieni wypełniona płynem.

Układ nerwowy nicieni zbudowany jest z pierścienia okołogardzielowego, zwojów nerwowych i pni nerwowych.

Rozmnażanie i rozwój nicieni:

• Wyłącznie płciowe, rozdzielnopłciowość
• Zapłodnienie wewnętrzne
• Rozwój prosty lub złożony

Example: Bezkręgowce do których należą nicienie wrotki to ważne grupy organizmów w ekosystemach wodnych i lądowych.

Pierścienice

Pierścienice to grupa bezkręgowców o następujących cechach:

• Celomatyczne, wtórnojamowce
• Ciało podzielone na segmenty (metamery)

Highlight: Zaznacz te cechy które odróżniają pierścienice od płazińców wrotków I nicieni: segmentacja ciała, obecność wtórnej jamy ciała, zamknięty układ krwionośny.

Różnorodność pierścienic obejmuje:

1. Skąposzczety
2. Wieloszczety
3. Pijawki

Budowa pierścienic:

• Ściana ciała zbudowana z wora powłokowo-mięśniowego
• Szkielet wewnętrzny hydrauliczny
• Układ pokarmowy kompletny

Vocabulary: Septy - przegrody oddzielające poszczególne segmenty ciała pierścienic.

Układ oddechowy pierścienic:

• U skąposzczetów i pijawek - brak
• U wieloszczetów - skrzela zewnętrzne

Układ krwionośny zamknięty, z wyjątkiem pijawek.

Rozwój pierścienic:

• U skąposzczetów i pijawek - prosty
• U wieloszczetów - złożony

Example: Dżdżownica ziemna jest powszechnie znanym przedstawicielem skąposzczetów.

Pierścienice

Układ pokarmowy pierścienic jest złożony i kompletny, z wyraźnym podziałem na odcinki. Ciało podzielone jest na segmenty (metamery).

Vocabulary: Septy - przegrody oddzielające poszczególne segmenty ciała

Definition: Celom - wtórna jama ciała wypełniona płynem

Example: Główne grupy to skąposzczety, wieloszczety i pijawki

Highlight: Posiadają zamknięty układ krwionośny (z wyjątkiem pijawek)

Mięczaki

Mięczaki to grupa bezkręgowców o miękkim, niesegmentowanym ciele, często chronionym muszlą. Wykazują symetrię dwuboczną lub wtórną asymetrię.

Vocabulary: Płaszcz - fałd ciała wytwarzający muszlę

Definition: Tarka $radula$ - narząd służący do rozdrabniania pokarmu

Example: Główne grupy to ślimaki, małże i głowonogi

Highlight: Ciało składa się z głowy, nogi i worka trzewiowego

Płazińce

Płazińce to grupa bezkręgowców o charakterystycznej budowie i funkcjach:

• Są to trójwarstwowce o symetrii dwubocznej
• Mają ciało silnie spłaszczone grzbieto-brzusznie i wydłużone
• Ściana ciała zbudowana z nabłonka i kilku warstw mięśni

Układ pokarmowy płazińców jest zróżnicowany:

• U wirków jest jednootworowy, z otworem gębowym, gardzielą i jelitem
• U tasiemców układ pokarmowy zanika

Highlight: Płazińce nie posiadają szkieletu - funkcje podporowe pełni parenchyma.

Układ nerwowy zbudowany jest z dwóch zwojów nerwowych i podłużnych pni nerwowych.

Rozmnażanie płazińców:

• Powszechne obojnactwo
• Zapłodnienie krzyżowe

Vocabulary: Protonefrydia - układ wydalniczy płazińców składający się z komórek płomykowych i przewodów wyprowadzających.

Rozwój płazińców:

• U wirków prosty
• U tasiemców złożony

Example: Przedstawicielem wolno żyjących płazińców jest wypławek biały.