Etapy fermentacji mlekowej i alkoholowej

Fermentacja mlekowa i fermentacja alkoholowa to dwa główne typy fermentacji, różniące się ostatecznym akceptorem elektronów i produktami końcowymi.

Fermentacja mlekowa składa się z następujących etapów:

1. Glikoliza - rozkład glukozy do 2 cząsteczek pirogronianu, z zyskiem 2 ATP i 2 NADH.
2. Redukcja pirogronianu do mleczanu, z jednoczesnym utlenieniem NADH do NAD+.
3. Regeneracja NAD+, które zostaje wykorzystane do kolejnej glikolizy.

Wzór: C₆H₁₂O₆ → 2 CH₃CHOHCOOH + energia

Fermentacja alkoholowa przebiega w następujących etapach:

1. Glikoliza - identyczna jak w fermentacji mlekowej.
2. Dekarboksylacja i redukcja pirogronianu do aldehydu octowego $etanalu$.
3. Redukcja etanalu do etanolu, z jednoczesnym utlenieniem NADH do NAD+.
4. Regeneracja NAD+, które zostaje wykorzystane do kolejnej glikolizy.

Wzór: C₆H₁₂O₆ → 2 C₂H₅OH + 2 CO₂ + energia

Highlight: Główna różnica między tymi dwoma typami fermentacji leży w ostatecznym akceptorze elektronów: w fermentacji mlekowej jest to pirogronian, a w alkoholowej - aldehyd octowy.

Fermentacja alkoholowa zachodzi m.in. u drożdży i jest wykorzystywana do produkcji alkoholi oraz w piekarnictwie do wzrostu ciasta.

Przykład: Fermentacja alkoholowa jest kluczowym procesem w produkcji wina, piwa i innych napojów alkoholowych.

Porównanie procesów uzyskiwania energii

Organizmy stosują różne strategie pozyskiwania energii w zależności od dostępności tlenu i ich zdolności metabolicznych. Poniżej przedstawiono porównanie głównych procesów:

Oddychanie tlenowe:

• Zachodzi u większości organizmów
• Wykorzystuje tlen jako ostateczny akceptor elektronów
• Lokalizacja: u eukariontów w cytozolu i mitochondriach, u prokariontów w cytozolu i wpukleniach błony
• Substrat: glukoza
• Produkty: CO₂, H₂O, ATP
• Wysoka wydajność energetyczna: 30-32 ATP z jednej cząsteczki glukozy

Oddychanie beztlenowe:

• Występuje u bakterii glebowych, żyjących w zbiornikach wodnych i jelitach zwierząt
• Wykorzystuje związki nieorganiczne $np. azotany, siarczany$ jako akceptory elektronów
• Lokalizacja: cytozol, wpuklenia błony
• Substrat: glukoza
• Produkty: CO₂, ATP, H₂O, związki nieorganiczne
• Średnia wydajność energetyczna: mniejsza niż w oddychaniu tlenowym, ale większa niż w fermentacji

Fermentacja:

• Zachodzi u bakterii, grzybów, protistów, w niektórych tkankach organizmów tlenowych
• Akceptor elektronów: związek organiczny $etanal lub pirogronian$
• Lokalizacja: cytozol
• Substrat: glukoza
• Produkty: związek organiczny, ATP, CO₂ $tylko w fermentacji alkoholowej$
• Niska wydajność energetyczna: 2 ATP z jednej cząsteczki glukozy

Vocabulary:

• Tlenowce $aeroby$ - organizmy żyjące w środowisku tlenowym, uzyskujące energię z oddychania komórkowego
• Beztlenowce bezwzględne $obligatoryjne$ - organizmy żyjące w środowisku beztlenowym, uzyskujące energię z procesów bez udziału tlenu
• Beztlenowce względne $fakultatywne$ - organizmy zdolne do życia zarówno w środowisku tlenowym, jak i beztlenowym

Highlight: Zdolność organizmu do wykorzystania różnych szlaków metabolicznych często decyduje o jego zdolności do przetrwania w zmiennych warunkach środowiskowych.

Beztlenowe uzyskiwanie energii

Oddychanie beztlenowe to proces pozyskiwania energii bez udziału tlenu. Jest podobne do oddychania tlenowego, ale wykorzystuje inne akceptory elektronów, takie jak azotany czy siarczany. Zachodzi u niektórych bakterii, np. denitryfikacyjnych.

Definicja: Oddychanie beztlenowe polega na całkowitym utlenieniu organicznego substratu bez udziału tlenu, z wykorzystaniem alternatywnych akceptorów elektronów.

Proces ten obejmuje przenoszenie elektronów z NADH na alternatywne akceptory, co prowadzi do powstania gradientu protonowego i syntezy ATP. Ilość wytwarzanej energii jest niewiele mniejsza niż w przypadku oddychania tlenowego.

Highlight: Główna różnica między oddychaniem tlenowym a beztlenowym tkwi w ostatecznym akceptorze elektronów - w oddychaniu beztlenowym nie jest nim tlen.

Fermentacja to inny rodzaj beztlenowego uzyskiwania energii. Polega na niecałkowitym utlenieniu substratu organicznego, głównie glukozy. Zachodzi u niektórych bakterii, grzybów, protistów i w niektórych tkankach organizmów tlenowych.

Przykład: Fermentacja mlekowa zachodzi m.in. w bakteriach mlekowych, erytrocytach i włóknach mięśni szkieletowych przy niedoborze tlenu.

Fermentacja mlekowa produkuje ATP i kwas mlekowy $mleczan$. Jest wykorzystywana w przemyśle spożywczym do kiszenia warzyw, produkcji jogurtów, pieczywa i serów pleśniowych.

Vocabulary:

• Anaeroby obligatoryjne to bezwzględne beztlenowce, które nigdy nie wykorzystują tlenu.
• Anaeroby fakultatywne to względne beztlenowce, które mogą wykorzystywać tlen, ale są zdolne do życia bez niego.