Korzenie przybyszowe i budowa pierwotna korzenia

Korzenie przybyszowe to specjalne struktury, które nie powstają z zarodka korzenia, lecz rozwijają się na innych organach rośliny, takich jak łodygi czy liście. Odgrywają one istotną rolę w rozmnażaniu wegetatywnym roślin.

Budowa pierwotna korzenia to układ tkanek powstający w wyniku działania merystemu wierzchołkowego. Składa się z trzech głównych elementów:

1. Ryzoderma (skórka)
2. Kora pierwotna
3. Walec osiowy

Definition: Budowa pierwotna korzenia zachowuje się w korzeniach paprotników i okrytonasiennych, których korzenie nie przyrastają na grubość.

Szczegółowa struktura budowy pierwotnej korzenia:

• Ryzoderma: zewnętrzna warstwa korzenia, wytwarzająca włośniki. Jest jednokomórkowa i zwiększa powierzchnię wchłaniania.

• Kora pierwotna: warstwa komórek tkanki miękiszowej. Jej najbardziej wewnętrzna warstwa to śródskórnia (endoderma), która odpowiada za czynną regulację przepływu wody poprzez korzeń.

• Walec osiowy: centralna część korzenia, zawierająca okolnicę (perycykl) oraz łyko pierwotne i drewno pierwotne.

Highlight: Okolnica odpowiada za tworzenie się korzeni bocznych w młodych korzeniach, a u starszych drewnieje.

Budowa wtórna korzenia jest wynikiem działania merystemów bocznych: kambium i fellogenu. Te tkanki twórcze odpowiadają za wtórny przyrost korzenia na grubość.

Example: Kambium wytwarza do wewnątrz drewno wtórne, a na zewnątrz łyko wtórne, powodując przyrost obwodu korzenia.

Etapy wtórnego przyrostu korzenia na grubość

Budowa wtórna korzenia to proces charakterystyczny dla roślin nagonasiennych i okrytonasiennych dwuliściennych, umożliwiający przyrost korzenia na grubość. Wynika on z działania tkanek merystematycznych: kambium i fellogenu.

Etapy wtórnego przyrostu korzenia:

1. Budowa pierwotna - charakterystyczna dla roślin jednorocznych lub wieloletnich w pierwszym roku wegetacji. Widoczny jest charakterystyczny układ tkanek na przekroju poprzecznym strefy różnicowania (włośnikowej).

2. Budowa wtórna - pojawia się u roślin nagonasiennych i okrytonasiennych dwuliściennych. W centrum znajduje się drewno pierwotne (kształt gwiaździsty), otoczone grubą warstwą drewna wtórnego. Na zewnątrz znajdują się pozostałości łyka pierwotnego i gruba warstwa łyka wtórnego. Pomiędzy nimi jest kambium.

Highlight: Korkowica, powstająca w wyniku działania fellogenu, przejmuje funkcje tkanki okrywającej w budowie wtórnej korzenia.

Modyfikacje korzenia to specjalne adaptacje, które pozwalają korzeniom pełnić dodatkowe funkcje:

1. Korzenie spichrzowe - grube i mięsiste korzenie magazynujące substancje odżywcze, np. u marchwi.

2. Korzenie podporowe - korzenie przybyszowe wyrastające z łodygi nad ziemią i wrastające ukośnie w podłoże, zapewniające dodatkową stabilizację rośliny.

3. Korzenie czepne - przytwierdzają rośliny do podpór, charakterystyczne dla epifitów i pnączy, np. u bluszczu.

4. Korzenie powietrzne - swobodnie zwisają w powietrzu, wchłaniając wodę deszczową lub parę wodną.

Example: Rośliny dwuliścienne, takie jak marchew, często posiadają korzenie spichrzowe, które umożliwiają im przetrwanie zimy i rozwój organów nadziemnych wiosną.

Te modyfikacje korzeni pokazują, jak organy wegetatywne roślin mogą adaptować się do różnych warunków środowiskowych i pełnić specjalistyczne funkcje wykraczające poza podstawowe zadania korzenia.