Chromosomowa teoria dziedziczenia
Teoria chromosomowa zakłada, że geny znajdują się na chromosomach i są ułożone liniowo (jeden za drugim). Każdy gen zajmuje ściśle określone miejsce (tzw. locus) na chromosomach homologicznych, a allele tego samego genu zajmują to samo miejsce na odpowiadających sobie chromosomach.
Geny sprzężone to te, które znajdują się na jednym chromosomie. Są one dziedziczone zależnie od siebie i zazwyczaj trafiają do jednej gamety. Mogą jednak zostać rozdzielone podczas mejozy na skutek zjawiska crossing-over.
Chromosomy homologiczne powstają w czasie zapłodnienia, gdy materiał genetyczny rodziców łączy się ze sobą. Każdy chromosom od ojca tworzy parę z odpowiadającym mu chromosomem od matki. Crossing-over to proces wymiany fragmentów chromatyd pomiędzy chromosomami homologicznymi, który zachodzi podczas mejozy i zwiększa różnorodność genetyczną.
💡 Warto zapamiętać! Crossing-over jest kluczowym mechanizmem zwiększającym zmienność genetyczną. Dzięki niemu powstają nowe kombinacje genów, które nie występowały u rodziców.
Gdy porównujemy dziedziczenie genów niesprzężonych (zgodne z I prawem Mendla) z dziedziczeniem genów sprzężonych, widać wyraźne różnice. Geny niesprzężone są zlokalizowane na różnych chromosomach, więc dziedziczą się niezależnie, dając stosunek fenotypów 9:3:3:1. Natomiast geny sprzężone, znajdujące się na tym samym chromosomie, dziedziczą się zależnie od siebie, dając stosunek fenotypów 3:1.
Genotyp podwójnej heterozygoty dla genów sprzężonych zapisujemy AB/ab, gdzie AB i ab to allele znajdujące się na odpowiednich chromosomach homologicznych.