Filamenty aktynowe (mikrofilamenty)

Mikrofilamenty to cienkie i elastyczne struktury zbudowane z białka aktyny. Ich główne cechy to:

• Średnica 7 nm
• Koncentracja pod błoną komórkową

Filamenty aktynowe funkcje obejmują:

• Kontrolowanie zmian kształtu komórki
• Nadawanie błonie wytrzymałości mechanicznej
• Umożliwianie ruchu pełzakowatego komórek
• Udział w skurczach mięśni i cytokinezie komórek zwierzęcych

Przykład: Filamenty aktynowe umożliwiają ruch cytozolu, który jest kluczowy dla transportu substancji w komórce. W komórce roślinnej wyróżniamy trzy rodzaje ruchu cytozolu: rotacyjny, cyrkulacyjny i pulsacyjny.

Ruchy cytoplazmy w komórce roślinnej:

1. Ruch rotacyjny - jednokierunkowy ruch wokół centralnie położonej wakuoli
2. Ruch pulsacyjny - naprzemienne przemieszczanie się cytozolu w dwóch kierunkach
3. Ruch cyrkulacyjny - wielokierunkowy ruch między mniejszymi wakuolami

Vocabulary: Nibynóżki $pseudopodia$ to cytoplazmatyczne wypustki, które pełnią rolę organelli ruchu i pobierania pokarmu.

Filamenty pośrednie i mikrotubule

Filamenty pośrednie funkcje obejmują:

• Wzmacnianie struktury jądra komórkowego
• Zapewnianie wytrzymałości mechanicznej komórki

Charakterystyka filamentów pośrednich:

• Zbudowane z różnych białek, m.in. keratyny
• Średnica około 10 nm
• Sztywne i bardzo wytrzymałe

Rodzaje filamentów pośrednich:

• Desminowe $w komórkach tkanki mięśniowej$
• Keratynowe $w komórkach nabłonka naskórka$
• Laminy jądrowe
• Neurofilamenty $w neuronach$

Highlight: Filamenty pośrednie tworzą gęstą sieć otaczającą jądro komórkowe i rozciągającą się do krańców komórki, co zapewnia wytrzymałość mechaniczną, szczególnie w komórkach narażonych na urazy.

Mikrotubule funkcje:

• Organizacja wnętrza komórki
• Utrzymywanie organelli w odpowiednim położeniu
• Tworzenie szlaków transportu wewnątrzkomórkowego
• Budowa wrzeciona podziałowego podczas podziałów komórkowych

Charakterystyka mikrotubul:

• Zbudowane z białka tubuliny $alfa i beta$
• Dynamiczne struktury, mogące zanikać, pojawiać się, wydłużać lub skracać
• Współpracują z białkami motorycznymi $dyneinami i kinezynami$ w transporcie wewnątrzkomórkowym

Przykład: Mikrotubule tworzą szlaki transportu, wzdłuż których przemieszczają się substancje, organelle i pęcherzyki transportujące w komórce nerwowej.

Wrzeciono podziałowe i transport wewnątrzkomórkowy

Wrzeciono podziałowe, kluczowa struktura podczas podziałów komórkowych, składa się z różnych rodzajów mikrotubul:

• Kinetochorowych
• Astralnych
• Biegunowych

Highlight: W komórkach zwierzęcych ośrodkiem formowania mikrotubul jest centrosom - struktura w pobliżu jądra komórkowego, biorąca udział w podziałach komórek.

Transport pęcherzykowy w komórce nerwowej:

• Transport dośrodkowy - w kierunku ciała komórki
• Transport odśrodkowy - w kierunku zakończenia aksonu

Vocabulary: Centrosom to struktura w pobliżu jądra komórkowego, odpowiedzialna za organizację mikrotubul podczas podziału komórki.

Elementy wrzeciona podziałowego:

• Bieguny wrzeciona
• Wolne mikrotubule
• Zreplikowane chromosomy $siostrzane chromatydy$
• Mikrotubule centrosomalne i chromosomalne

Mikrotubule funkcje w podziale komórkowym obejmują przemieszczanie chromosomów i organizację struktury wrzeciona podziałowego, co jest kluczowe dla prawidłowego przebiegu mitozy i mejozy.

Cytoplazma i jej składniki

Cytoplazma to wnętrze komórki eukariotycznej, składające się z cytozolu i organelli komórkowych. Cytoplazma budowa obejmuje:

• Cytozol - półpłynny składnik cytoplazmy
• Organelle komórkowe

Definicja: Cytozol to roztwór koloidalny, w którym fazą rozpraszającą jest woda, a fazą rozproszoną są związki organiczne i nieorganiczne.

Cytozol funkcje obejmują:

• Zapewnienie środowiska dla reakcji biochemicznych
• Pośredniczenie w transporcie substancji między organellami i środowiskiem zewnętrznym

Cytoszkielet to dynamiczna struktura białkowa występująca we wszystkich komórkach eukariotycznych. Składa się z:

• Mikrotubul
• Filamentów aktynowych $mikrofilamentów$
• Filamentów pośrednich

Highlight: Funkcje cytoszkieletu obejmują tworzenie szlaku transportu komórkowego, zapewnianie odporności na urazy mechaniczne, umożliwianie ruchu komórki oraz nadawanie jej kształtu.