Podstawy genetyki i budowa DNA
Genetyka zajmuje się dziedziczeniem cech i zmiennością organizmów. Cechy możemy podzielić na dziedziczne (przekazywane potomstwu, jak kolor włosów czy oczu) oraz niedziedziczne (nieprzekazywane, jak blizny czy tatuaże).
DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) jest nośnikiem informacji genetycznej. Ma strukturę podwójnej helisy - dwie nici skręcone spiralnie wokół siebie. Każda nić zbudowana jest z nukleotydów, które składają się z: reszty kwasu fosforowego, cukru (deoksyrybozy) i zasady azotowej.
Zasady azotowe to adenina (A), tymina (T), guanina (G) i cytozyna (C). Są one wobec siebie komplementarne - adenina zawsze łączy się z tyminą A=T, a cytozyna z guaniną (C≡G). To właśnie ta zasada umożliwia replikację DNA (podwojenie) przed podziałem komórki.
💡 Ciekawostka: Twój DNA, rozciągnięty w linii prostej, miałby około 2 metrów długości, ale dzięki specjalnemu upakowaniu mieści się w mikroskopijnym jądrze komórkowym!
W jądrze komórkowym DNA wraz z białkami tworzy chromatynę, która przed podziałem komórki kondensuje się, tworząc chromosomy. Całkowity zestaw chromosomów w komórce nazywamy kariotypem.
Oprócz DNA w organizmie występuje też RNA (kwas rybonukleinowy), który uczestniczy w syntezie białek. W RNA zamiast tyminy występuje uracyl, a cukrem jest ryboza.
Gen to fragment DNA kodujący jedno białko, czyli jedną cechę. Jest to podstawowa jednostka dziedziczności, dzięki której nasze cechy są przekazywane z pokolenia na pokolenie.