Budowa DNA i jego znaczenie
DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) to molekuła, która przechowuje wszystkie instrukcje potrzebne do budowy i funkcjonowania żywego organizmu. U organizmów jądrowych (eukariota) znajdziesz go głównie w jądrze komórkowym.
Podstawowym elementem budulcowym DNA jest nukleotyd. Każdy nukleotyd składa się z trzech części: cukru zwanego deoksyrybozą, resztki kwasu fosforowego oraz jednej z czterech zasad azotowych - adeniny (A), tyminy (T), cytozyny (C) lub guaniny (G).
Gen to konkretny odcinek DNA, który zawiera przepis na budowę białka lub RNA. Możesz myśleć o genach jak o rozdziałach w książce kucharskiej - każdy zawiera konkretny przepis na "ugotowanie" określonego białka.
💡 Pamiętaj: DNA ma strukturę podwójnej helisy - wyobraź sobie spiralną klatkę schodową, gdzie każdy stopień to para połączonych zasad azotowych!
Cząsteczka DNA składa się z dwóch nici spiralnie skręconych wokół wspólnej osi. Każda nić zbudowana jest z nukleotydów połączonych w długi łańcuch. Komplementarność zasad oznacza, że adenina zawsze łączy się z tyminą A−T, a cytozyna zawsze z guaniną C−G. Dzięki temu sekwencja jednej nici automatycznie określa sekwencję drugiej nici.
Kariotyp to kompletny zestaw chromosomów charakterystyczny dla danego gatunku. Ludzie mają kariotyp składający się z 46 chromosomów. Replikacja to proces kopiowania DNA - dzięki niemu chromosom może składać się z dwóch identycznych chromatyd połączonych w miejscu zwanym centromerem.