Budowa i funkcje komórek prokariotycznych i eukariotycznych
Komórki prokariotyczne i eukariotyczne różnią się znacząco pod względem budowy i złożoności. Komórka prokariotyczna posiada prostszą strukturę, zawierającą chromosom bakteryjny, plazmidy i otoczkę śluzową. Natomiast komórka eukariotyczna charakteryzuje się bardziej skomplikowaną budową, z jądrem komórkowym otoczonym błoną jądrową oraz licznymi wyspecjalizowanymi organellami.
Highlight: Zarówno komórki prokariotyczne, jak i eukariotyczne posiadają błonę komórkową, która pełni kluczową rolę w regulacji przepływu substancji.
Komórki eukariotyczne dzielą się na trzy główne typy: zwierzęce, roślinne i grzybowe. Każdy z tych typów ma charakterystyczne cechy:
- Komórka zwierzęca: brak ściany komórkowej, obecność mikrotubul.
- Komórka roślinna: ściana komórkowa z celulozy, obecność chloroplastów.
- Komórka grzybowa: ściana komórkowa z chityny.
Vocabulary: Glikokaliks - zewnętrzna warstwa błony komórkowej komórek zwierzęcych, pełniąca funkcje ochronne i komunikacyjne.
Błona komórkowa zawiera cholesterol, który uszczelnia jej strukturę. Jest ona asymetryczna, a glikokaliks występuje tylko w zewnętrznej warstwie komórek zwierzęcych. Błona komórkowa jest selektywnie przepuszczalna, co oznacza, że kontroluje przepływ substancji do i z komórki.
Definition: Plazmoliza to zjawisko kurczenia się protoplastu komórki roślinnej pod wpływem roztworu hipertonicznego.
Komórka roślinna w roztworze hipertonicznym przechodzi plazmolizę, podczas której protoplast oddziela się od ściany komórkowej. Po umieszczeniu zplazmolizowanej komórki w roztworze hipotonicznym zachodzi deplazmoliza, czyli ponowne wypełnienie komórki wodą.
Ważne organelle komórkowe i ich funkcje:
-
Mitochondrium: posiada dwie błony, wewnętrzna tworzy wpuklenia. Zawiera rybosomy i mitochondrialne DNA. Odpowiada za oddychanie komórkowe.
-
Chloroplast: występuje tylko w komórkach roślinnych, ma dwie błony. Wewnątrz znajduje się stroma z tylakoidami gran. Odpowiada za fotosyntezę.
-
Jądro komórkowe: otoczone otoczką jądrową składającą się z dwóch błon. Posiada pory jądrowe i kontroluje procesy zachodzące w jądrze.
-
Wakuola: duży pęcherzyk wypełniony wodą, pełni funkcję magazynującą.
-
Rybosomy: składają się z dwóch podjednostek 80Slub70S. Odpowiadają za syntezę białek.
-
Siateczki śródplazmatyczne: system spłaszczonych woreczków i kanalików. Szorstka siateczka odpowiada za syntezę białek, a gładka za syntezę lipidów.
-
Aparat Golgiego: składa się z diktiosomów, czyli stosów płaskich i długich woreczków cystern. Odpowiada za transport i modyfikację substancji.
-
Lizosomy: małe pęcherzyki zawierające enzymy hydrolityczne, odpowiedzialne za trawienie wewnątrzkomórkowe.
-
Peroksysomy: zawierają enzymy utleniające związki.
Example: Komórki roślin i grzybów posiadają ścianę komórkową, która usztywnia ich strukturę. To jest główny powód, dla którego te organizmy prowadzą osiadły tryb życia.
Zrozumienie budowy i funkcji komórek prokariotycznych i eukariotycznych jest kluczowe dla zrozumienia podstaw biologii komórkowej i procesów życiowych organizmów.
