Przedmioty
Kariera
Język polski
Biologia
Chemia
Geografia
Historia
Stechiometria
Budowa atomu a układ okresowy pierwiastków chemicznych
Węglowodory
Reakcje chemiczne w roztworach wodnych
Układ okresowy pierwiastków chemicznych
Pochodne węglowodorów
Świat substancji
Systematyka związków nieorganicznych
Gazy i ich mieszaniny
Efekty energetyczne i szybkość reakcji chemicznych
Kwasy
Sole
Roztwory
Reakcje utleniania-redukcji. elektrochemia
Łączenie się atomów
Pokaż wszystkie tematy
62
0
Anna Dyrbuś
25.06.2022
Biologia
Organelle komórkowe - 1 klasa liceum
Organelle komórkowe to wyspecjalizowane struktury w komórce, które pełnią określone funkcje. Każde organellum ma unikalną budowę i zadania, które wspólnie zapewniają prawidłowe funkcjonowanie całej komórki. Poznanie organelli to klucz do zrozumienia procesów zachodzących w komórce.
25.06.2022
2093
Komórka zawiera różne organelle komórkowe, które wykonują specjalistyczne funkcje. Należą do nich m.in. retikulum endoplazmatyczne, rybosomy, mitochondria, lizosomy i wiele innych.
Retikulum endoplazmatyczne to system błon w postaci spłaszczonych cystern i kanalików. Dzieli się na dwa rodzaje: szorstkie (RER) i gładkie (RES). Retikulum zwiększa powierzchnię komórki, umożliwia równoczesne zachodzenie przeciwstawnych procesów oraz tworzy kanały wewnętrznej łączności.
Siateczka śródplazmatyczna szorstka (RER) jest połączona z rybosomami. Jej główne funkcje to synteza białek przeznaczonych na eksport oraz produkcja enzymów. Siateczka śródplazmatyczna gładka (RES) nie posiada rybosomów i zajmuje się syntezą lipidów, neutralizacją szkodliwych substancji oraz magazynowaniem jonów wapnia.
Czy wiesz? Retikulum endoplazmatyczne można porównać do fabryki i systemu transportowego w jednym - produkuje białka i lipidy, a jednocześnie tworzy sieć dróg do ich przemieszczania się po komórce!
Rybosomy to kompleksy białek z kwasami nukleinowymi (RNA), które nie są otoczone błoną. Ich głównym zadaniem jest synteza białek w komórce. Składają się z dwóch podjednostek o różnych rozmiarach.
Rybosomy możemy znaleźć w różnych miejscach: na siateczce śródplazmatycznej szorstkiej, w mitochondrium, cytoplazmie i chloroplaście. Dzielą się na podstawie współczynnika sedymentacji (szybkości opadania podczas wirowania), który mierzy się w jednostkach Svedberga (S).
Rodzaj rybosomów wpływa na typ produkowanych białek. Rybosomy wolne w cytoplazmie wytwarzają białka cytozolu, jąder i białka na eksport. Z kolei rybosomy na siateczce produkują białka dla chloroplastów, lizosomów, peroksysomów i wakuoli litycznych.
Ciekawostka! W pojedynczej komórce może znajdować się nawet kilka milionów rybosomów, które nieustannie produkują białka - to prawdziwe fabryki działające 24 godziny na dobę!
Aparat Golgiego pełni kluczową rolę w modyfikacji chemicznej substancji wytwarzanych przez komórkę. Jego główne funkcje to sortowanie oraz dystrybucja tych substancji w obrębie komórki.
Pod względem budowy aparat Golgiego składa się ze stosu spłaszczonych cystern (przypominających naleśniki ułożone jeden na drugim). Ta charakterystyczna struktura umożliwia mu efektywne przetwarzanie i pakowanie produktów komórkowych.
Aparat Golgiego można porównać do centrum pakowania i wysyłki w komórce - odbiera, modyfikuje, sortuje i wysyła produkty do odpowiednich miejsc przeznaczenia.
Zapamiętaj! Aparat Golgiego ściśle współpracuje z retikulum endoplazmatycznym - białka wyprodukowane w retikulum trafiają do aparatu Golgiego, gdzie są dalej modyfikowane i kierowane do odpowiednich miejsc w komórce.
Lizosomy to niewielkie pęcherzyki otoczone pojedynczą błoną białkowo-lipidową. Występują w komórkach zwierzęcych i u niektórych protistów. Zawierają enzymy, które rozkładają złożone związki na prostsze. Enzymy te działają przy pH=5, podczas gdy pH cytoplazmy wynosi około 7.
Peroksysomy to również małe pęcherzyki otoczone jedną błoną, ale występują we wszystkich komórkach eukariotycznych. Powstają z siateczki śródplazmatycznej gładkiej. Zawierają enzymy takie jak katalaza i oksydaza, które są produkowane w wolnych rybosomach. Katalaza rozkłada toksyczny nadtlenek wodoru na wodę i tlen.
Glioksysomy występują tylko u roślin, głównie w tkankach nasion magazynujących lipidy. Zawierają enzymy przekształcające lipidy w cukry, co jest niezbędne podczas kiełkowania nasion.
Uwaga! Lizosomy bywają nazywane "samobójczymi woreczkami" komórki, ponieważ w przypadku uszkodzenia ich błony, uwolnione enzymy mogą strawić całą komórkę - dlatego są tak ważne i jednocześnie niebezpieczne!
Wakuola to pojedynczy pęcherzyk otoczony błoną zwaną tonoplastem, wypełniony płynem nazywanym sokiem komórkowym. Powstaje z siateczki śródplazmatycznej, aparatu Golgiego lub innych wakuol.
Wakuole występują głównie u roślin, grzybów i protistów. U roślin i grzybów zawierają enzymy hydrolityczne, które pomagają w trawieniu i rozkładzie różnych substancji. Ważną funkcją wakuoli roślinnej jest zapewnienie odpowiedniego stopnia uwodnienia komórki, czyli turgoru.
Wakuole pełnią różne funkcje: prowadzą trawienie wewnątrzkomórkowe, przechowują związki organiczne oraz uczestniczą w degradacji struktur w starzejących się komórkach. U roślin często zajmują większość objętości komórki.
Czy wiesz? Kolor kwiatów często zależy od pH soku wakuolarnego! Na przykład hortensje mogą zmieniać kolor z niebieskiego na różowy w zależności od kwasowości gleby, która wpływa na pH wakuoli w ich komórkach.
Mitochondrium to organellum o owalnym, kulistym kształcie, wielkości 2-9 μm. Pełni rolę centrum energetycznego komórki, przeprowadzając proces oddychania tlenowego. Ilość mitochondriów zależy od aktywności metabolicznej komórki - im większe zapotrzebowanie na energię, tym więcej mitochondriów.
Budowa mitochondrium jest charakterystyczna. Posiada dwie błony: błonę zewnętrzną, która jest gładka i przepuszczalna dla wielu cząsteczek, oraz błonę wewnętrzną, która jest pofałdowana (tworzy grzebienie mitochondrialne) i selektywnie przepuszczalna. Wnętrze wypełnia matrix mitochondrium zawierający białka enzymatyczne, rybosomy i koliste cząsteczki DNA.
Warto pamiętać, że mitochondria posiadają własne DNA i rybosomy, co świadczy o ich pochodzeniu od samodzielnych organizmów prokariontycznych, które weszły w symbiozę z przodkami komórek eukariotycznych.
Ciekawostka energetyczna! Pojedyncze mitochondrium może zawierać nawet 100 000 cząsteczek enzymatycznych uczestniczących w wytwarzaniu ATP - uniwersalnego nośnika energii w komórce. To prawdziwe elektrownie komórkowe!
5
315
4/1
Mszaki
Notatki z rozszerzonej biologii na podstawie podręcznika "Biologia na czasie" Nowej Ery.
74
4192
1
3. Komórka-podstawowa jednostka życia; 3.4. Jądro komórkowe. Cytozol
3. Komórka-podstawowa jednostka życia; 3.4. Jądro komórkowe. Cytozol (Notatki dla klasy 1 z rozszerzoną biologią)
17
508
1/2
Szkarłupnie - najważniejsze informacje
Szkarłupnie - grupa bezkręgowców
33
1864
1/2
Błona komórkowa
Temat z działu cytologia do biologii rozszerzonej
31
652
1/2
Tkanki Roślinne - schematy
schematy tkanek roślinnych
63
2232
1
struktury otoczone jedna blona i rybosomy
siateczki srodplazmatyczne rybosomy lizosomy peroksysomt aparat golgiego
Średnia ocena aplikacji
Uczniowie korzystają z Knowunity
W rankingach aplikacji edukacyjnych w 17 krajach
Uczniowie, którzy przesłali notatki
Użytkownik iOS
Filip, użytkownik iOS
Zuzia, użytkownik iOS
Anna Dyrbuś
@ank2211
Organelle komórkowe to wyspecjalizowane struktury w komórce, które pełnią określone funkcje. Każde organellum ma unikalną budowę i zadania, które wspólnie zapewniają prawidłowe funkcjonowanie całej komórki. Poznanie organelli to klucz do zrozumienia procesów zachodzących w komórce.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Komórka zawiera różne organelle komórkowe, które wykonują specjalistyczne funkcje. Należą do nich m.in. retikulum endoplazmatyczne, rybosomy, mitochondria, lizosomy i wiele innych.
Retikulum endoplazmatyczne to system błon w postaci spłaszczonych cystern i kanalików. Dzieli się na dwa rodzaje: szorstkie (RER) i gładkie (RES). Retikulum zwiększa powierzchnię komórki, umożliwia równoczesne zachodzenie przeciwstawnych procesów oraz tworzy kanały wewnętrznej łączności.
Siateczka śródplazmatyczna szorstka (RER) jest połączona z rybosomami. Jej główne funkcje to synteza białek przeznaczonych na eksport oraz produkcja enzymów. Siateczka śródplazmatyczna gładka (RES) nie posiada rybosomów i zajmuje się syntezą lipidów, neutralizacją szkodliwych substancji oraz magazynowaniem jonów wapnia.
Czy wiesz? Retikulum endoplazmatyczne można porównać do fabryki i systemu transportowego w jednym - produkuje białka i lipidy, a jednocześnie tworzy sieć dróg do ich przemieszczania się po komórce!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Rybosomy to kompleksy białek z kwasami nukleinowymi (RNA), które nie są otoczone błoną. Ich głównym zadaniem jest synteza białek w komórce. Składają się z dwóch podjednostek o różnych rozmiarach.
Rybosomy możemy znaleźć w różnych miejscach: na siateczce śródplazmatycznej szorstkiej, w mitochondrium, cytoplazmie i chloroplaście. Dzielą się na podstawie współczynnika sedymentacji (szybkości opadania podczas wirowania), który mierzy się w jednostkach Svedberga (S).
Rodzaj rybosomów wpływa na typ produkowanych białek. Rybosomy wolne w cytoplazmie wytwarzają białka cytozolu, jąder i białka na eksport. Z kolei rybosomy na siateczce produkują białka dla chloroplastów, lizosomów, peroksysomów i wakuoli litycznych.
Ciekawostka! W pojedynczej komórce może znajdować się nawet kilka milionów rybosomów, które nieustannie produkują białka - to prawdziwe fabryki działające 24 godziny na dobę!
Aparat Golgiego pełni kluczową rolę w modyfikacji chemicznej substancji wytwarzanych przez komórkę. Jego główne funkcje to sortowanie oraz dystrybucja tych substancji w obrębie komórki.
Pod względem budowy aparat Golgiego składa się ze stosu spłaszczonych cystern (przypominających naleśniki ułożone jeden na drugim). Ta charakterystyczna struktura umożliwia mu efektywne przetwarzanie i pakowanie produktów komórkowych.
Aparat Golgiego można porównać do centrum pakowania i wysyłki w komórce - odbiera, modyfikuje, sortuje i wysyła produkty do odpowiednich miejsc przeznaczenia.
Zapamiętaj! Aparat Golgiego ściśle współpracuje z retikulum endoplazmatycznym - białka wyprodukowane w retikulum trafiają do aparatu Golgiego, gdzie są dalej modyfikowane i kierowane do odpowiednich miejsc w komórce.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Lizosomy to niewielkie pęcherzyki otoczone pojedynczą błoną białkowo-lipidową. Występują w komórkach zwierzęcych i u niektórych protistów. Zawierają enzymy, które rozkładają złożone związki na prostsze. Enzymy te działają przy pH=5, podczas gdy pH cytoplazmy wynosi około 7.
Peroksysomy to również małe pęcherzyki otoczone jedną błoną, ale występują we wszystkich komórkach eukariotycznych. Powstają z siateczki śródplazmatycznej gładkiej. Zawierają enzymy takie jak katalaza i oksydaza, które są produkowane w wolnych rybosomach. Katalaza rozkłada toksyczny nadtlenek wodoru na wodę i tlen.
Glioksysomy występują tylko u roślin, głównie w tkankach nasion magazynujących lipidy. Zawierają enzymy przekształcające lipidy w cukry, co jest niezbędne podczas kiełkowania nasion.
Uwaga! Lizosomy bywają nazywane "samobójczymi woreczkami" komórki, ponieważ w przypadku uszkodzenia ich błony, uwolnione enzymy mogą strawić całą komórkę - dlatego są tak ważne i jednocześnie niebezpieczne!
Wakuola to pojedynczy pęcherzyk otoczony błoną zwaną tonoplastem, wypełniony płynem nazywanym sokiem komórkowym. Powstaje z siateczki śródplazmatycznej, aparatu Golgiego lub innych wakuol.
Wakuole występują głównie u roślin, grzybów i protistów. U roślin i grzybów zawierają enzymy hydrolityczne, które pomagają w trawieniu i rozkładzie różnych substancji. Ważną funkcją wakuoli roślinnej jest zapewnienie odpowiedniego stopnia uwodnienia komórki, czyli turgoru.
Wakuole pełnią różne funkcje: prowadzą trawienie wewnątrzkomórkowe, przechowują związki organiczne oraz uczestniczą w degradacji struktur w starzejących się komórkach. U roślin często zajmują większość objętości komórki.
Czy wiesz? Kolor kwiatów często zależy od pH soku wakuolarnego! Na przykład hortensje mogą zmieniać kolor z niebieskiego na różowy w zależności od kwasowości gleby, która wpływa na pH wakuoli w ich komórkach.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Mitochondrium to organellum o owalnym, kulistym kształcie, wielkości 2-9 μm. Pełni rolę centrum energetycznego komórki, przeprowadzając proces oddychania tlenowego. Ilość mitochondriów zależy od aktywności metabolicznej komórki - im większe zapotrzebowanie na energię, tym więcej mitochondriów.
Budowa mitochondrium jest charakterystyczna. Posiada dwie błony: błonę zewnętrzną, która jest gładka i przepuszczalna dla wielu cząsteczek, oraz błonę wewnętrzną, która jest pofałdowana (tworzy grzebienie mitochondrialne) i selektywnie przepuszczalna. Wnętrze wypełnia matrix mitochondrium zawierający białka enzymatyczne, rybosomy i koliste cząsteczki DNA.
Warto pamiętać, że mitochondria posiadają własne DNA i rybosomy, co świadczy o ich pochodzeniu od samodzielnych organizmów prokariontycznych, które weszły w symbiozę z przodkami komórek eukariotycznych.
Ciekawostka energetyczna! Pojedyncze mitochondrium może zawierać nawet 100 000 cząsteczek enzymatycznych uczestniczących w wytwarzaniu ATP - uniwersalnego nośnika energii w komórce. To prawdziwe elektrownie komórkowe!
Plastydy to organelle charakterystyczne dla roślin i niektórych protistów. Powstają one z niedojrzałych form zwanych proplastydami i pełnią różne funkcje zależnie od swojego rodzaju.
Wnętrze plastydów wypełnione jest stromą zawierającą DNA, związki rozpuszczalne, ziarna skrobi, plastoglobule i fitoferrytynę. Najważniejsze rodzaje plastydów to: chloroplasty (zawierają chlorofil i przeprowadzają fotosyntezę), chromoplasty (zawierają barwniki inne niż chlorofil), leukoplasty (bezbarwne, służą do magazynowania substancji) oraz etioplasty (powstają gdy roślina rośnie w ciemności).
Chloroplasty, podobnie jak mitochondria, mają własne DNA i rybosomy, co wskazuje na ich pochodzenie od samodzielnych organizmów fotosyntetyzujących, które weszły w symbiozę z komórkami eukariotycznymi.
Wskazówka! Żółte i pomarańczowe kolory jesiennych liści to nie nowe barwniki, ale chromoplasty, które były "ukryte" przez chlorofil przez cały okres wegetacyjny. Gdy chlorofil ulega rozpadowi jesienią, ujawniają się inne barwniki!
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
App Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
