Ssaki

Alternatywny zapis:

tworząc mocne oparcie dia obręczy miednicowej odcinek ogonowy- różna liczba kręgów, zależna od funkcji ogona szkielet klatkí piersiowej zebra zrośnięte chRąstką 2 mostkiem Szkielet obręczy i kończyn: Obręcz barkowa -> paryšte topatki, dwa obojczyki u grup, których predstawiciele wykonują ruchy odwodzące i przywodząće kończyną górną Obręcz miednicowa →→ zrośnięła 2 odcinkiem kryżowym; budują ją pazyste kości miednicowe kości czaszki łopatka kość ramienia kość promieniowa kość łokciowa kości nadgarstka kości śródręcza kręgi szyjne kręgi lędźwiowe kręgi piersiowe żebra kość udowa kość biodrowa rzepka kość piszczelowa kości stępu kości śródstopia kości palców kość krzyżowa kręgi ogonowe kość łonowa kość kulszowa strzałkowa Re TO UKŁAD POKARMOWY • roślinożerność, mięsożerność, wszystkozerność - zależy od tego uzębienie i długość jelit -> roślinożercy mają dłuższe przewody pokarmowe przewód pokarmowy: 1.jama gębowa 2ęby: rozdrabnianie pokarmu +Kwią w zębodołach szczęki i żuchwy jeden lub kilka koreni, szyjka i korona • subst. budulcowa - zębina -> PRy Koreniu okryta cementem, a pry koronie szkliwem • dwie generacje -> mleczne i state heterodontyzm -> zróżnicowanie budowy zębów siekacze, kły i zęby policzkowe (predtronowe i tronowe) . człowiek trzonowce krowa 2. gardziel 3. pretyk 4. żołądek przedtrzonowce wilk bóbr siekacze jelito cienkie żwacz żwacz przełyk język-> przesuwanie pokarmu, formowanie kęsów i połykanie; kubki smakowe, niekiedy pokryty lepkim świzem, diugi i ruchuwy (chwytanie owadów) -> śuninianki -> wydzielanie do jamy gębowej śliny - nawilżanie pokarmu i wstępne trawienie -> amylaza Suinowa księgi czepiec trawieniec mięsożercy - prosty, jednokomorowy; wstępne trawienie białek roślinożercy - duży, wielokomorowy; obecność symbiotycznych mikroorganizmów rozkładających celulozę przeżuwacze -> 4 komory: zwacz żyją w nim symbiotyczne organizmy, potem pokarm jest zwracany do jamy gębowej, a tam zostaje przeżuły i po połknięciu trafia ďalej do: čzepiec - księgi trawieniec -> 5. jelito cienkie, wchłanianie • wątroba (żółć) i trustka ( enzymy hydrolityczne) 6. jelito grube i odbyt / kloaka u štekowców • pęcherzykowate płuca powietre dociera przez drogi oddechowe: jama nosowa -gardziel - Krtań -> oddzielona od gardzieli nagłośniąi znajdują się w niej dwa faidy śluzówki - struny głosowe tchawica rozdziela się na dwa oskrzela główne Oskrela główne -> wnikają do płuc, gdzie się rozgałęziają i tworzą coraz drobniejsze Oskreliki •ściany pęcherzyków płucnych. -> nabłonek jednowarstwowy płaski oraz sa oplecione siecią yń krwionośnych - wymiana tlenu i dwutlenku węgla między nimi a krwią miliony pęcherzyków. -> duża powierzchnia wym, gazowej wentylacja ptuc ruchy klatki piersiowej i prepony prepona -> mięsień oddzielający jamę klatki piersiowej i brzusznej powietrze wdychane powietrze wydychane . UKŁAD ODDECHOWY • WYDECH przepona WDECH x = mięśnie międzyżebrowe skurcz mięśni międzyżebrowych zewnętrznych -pluco x = prepona • dwa obiegi - płucny/maty i Obwodowy/duży . serce-> dwa przedsionki i dwie komory • jego prawa część / żylna -> zbiera krew bogatą UKŁAD KRWIONOŚNY X Na podstawie: E.P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin, Biologia, Warszawa 2014. u CO₂ i +toczy ją do tętnic płucnych lewa część / tętnicza-> 2biera krew bogatą w неn i prekazuje ja do systemu tetnic, ktore rozprowadzają ja po całym ciele erytrocyty nie mają jądra komórkowego, co pozwala na transport większej ilości Fienu tętnica plucna aorta prawy przedsionek prawa komora żyla rozluźnienie mięśni międzyżebrowych zewnętrznych -płuco krew pozbawiona tlenu -X naczynia włosowate pluc krwiobieg maly krwiobieg duży naczynia włosowate w innych narządach żyła płucna lewy przedsionek lewa komora tętnica krew natleniona . UKŁAD NERWOWY najlepiej rozwinięty spośród wszystkich zwierząt mozgowie: ·kresomózgowie -> dwie półkule otoczone korą mózgową między mózgowie śródmózgowie móżdżek-> dwie półkule pokryte korą móżdżku razeń przedłużeniowy • Kora mózgowa -- jej rozwój i zwiększenie powierzchni spowodowały rozwój zdolności kojarzenia, analizy, zapamiętywanie oraz powstanie 2ycia społecznego •kora móżdżku-> bardzo dobra koordynacja ruchowa narządy zmystów: narząd węchu -> duże rozmiary w rozbudowanej jamie nosowej •ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne echolokacja. wysyłanie dźwięków o wysokiej częstotliwości 2myst dotyku - wibrysy oraz receptory -> w2rok • nazad smaku -7 • UKŁAD WYDALNICZY nerki typu zanercza nerki ostateczne nefron->podstawowa jednostka funkcjonalna nerki: •ciatko nefronu kanalik nerkowy . • kłębuszek nerwowy. filtracja kłębkowa - prepływ wody i' substancji 2 osocza krwi do torebki kłębuszka. -> moc2 pierwotny •następnie jest filtrowany •w kanauků -> -> mocz ostateczny •drogi wyprowadzające: • moczowody • pęcher moczowy, •cewka moczowa/kloaka cewka nerkowa kręta drugiego rzędu żyła międzypłacikowa cewka zbiorcza ciałko nerkowe cewka nerkowa kręta pierwszego rzędu cewka prosta tętnica międzypłacikowa żyła międzypłatowa tętnica międzypłatowa •ssaki sa ureoteliczne -> główny produkt przemiany materii to mocznik (cykl mocznikowy, watroba) ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ • rozdzielnopłciowość • dymorfizm płciowy •zapłodnienie wewnętrzne i rozwój prosty owodniowce -> pęcherzyk żółtkowy, owodnia, omocznia i kosmówka przeważnie żyworodne: . tozyskowce • zarodek rozwija się w macicy i odżywia się za pomocą tożyska • Tożysko - naňąd płodowy składający się 2 części płodowej (rozbudowanej kosmówki) i 2 części matczynej (zmodyfikowanej błony śluzowej macicy) • jest połączone 2 pto cm za pomocą sznura pępowinowego . • forbacze-> nie wykształcają tożyska jedyne ssaki jajorodne to stekowce - nie mają również sutków, więc młode zuizują mleko z sierści małki POTRZEBY ENERGETYCZNE • ściśle związane 2: · wielkością ciała -> jeśli stosunek powierzchni do objętości ciata jest duży, powoduje znaczne straty energii w postaci ciepta -> mate zwierzęta mają wysokie tempo metabouzmu i duże zapotrzebowanie energetyczne w porównaniu do większych zwierząt • aktywność życiowa - zwierzęta o dużej aktywności ruchowej mają wyższą temperaturę ciata wyższe tempo i poziom metabolizmu • temperaturą ciała-> wysoka temp. jest warunkowana przez procesy metaboliczne - mechanizm termoregulacji termoregulacja zdolność do utrzymania temperatury ciata w zakresie optymalnym dla organizmu mechanizmy anatomiczno fizjologiczne: wytwarzanie pokrywy włosowej regulacja przepływu krwi regulacja pocenia się lub ziania • gromadzenie tkanki tłuszczowej • wytwarzanie ciepta przez mięśnie • wymiana ciepta między krwią ciepiejszą a chłodniejszą •sen zimowy mechanizmy behawioralne -> specyficzne zachowania mające na celu ogranie lub ochłodzenie organizmu adaptacje do niskiej temperatury: hibernacja •sen zimowy • owłosienie • zbieranie się w grupy • warstwa tkanki tłuszczowej • pokrywa włosowa zatrzymująca promieniowanie podczerwone i wchłaniająca uv . adaptacje do wysokiej temperatury: aktywność w nocy • duże uszy • zianie • mata aktywność ruchowa kąpiele w wodzie lub błocie pokrywa włosowa odbijająca światto preciwprądowa wymiana ciepta uzupełnianie strat wody poprzez utlenianie zmagazynowanego +tuszczu RÓŻNORODNOŚĆ prassaki: stekowce -> jajorodność, brak sutków i zębów, kloaka ssaki niższe: • torbacze-> brak tożyska, krółka ciąża, młode rozwijają się w torbie lęgowej wypromieniowanie ciepta 2 organizmu • • Tożyskowce • naczelne -> chwytne kończyny przednie zakończone paznokciami, przeciwstawny kciuk owadożerne -> niezróżnicowane zęby, gładka kora mózgowa i nocny tryb życia, najstarsza grupa tożyskowców • szczerbaki -> brak zębów lub obecność jedynie zębów policzkowych, dobbe rozwinięte kończyny przednie zakończone pazurami nietoperze zdolność lotu, błona cotna rozciągnięta między długimi, cienkimi kośćmi parystokopytne. treci i czwarty palec podobnej atugości, zakończone kopytami . . . -> nieparystokopytne. treci palec ostonięty kopytem, pozostate palce zredukowane atugie, rosnace prez cate życie siekacze -> gryzonie drapieżne -> duże kty i ostre siekacze • walenie -> wodne ssaki o opływowym kształcie ciała, kończyny prednie są przekształcone w pletwy, a tylne uległy zanikowi