Struktura białek i lipidy
Białka mają skomplikowaną budowę składającą się z czterech poziomów strukturalnych. Struktura pierwszorzędowa określa kolejność aminokwasów w łańcuchu peptydowym - to jak litery układające się w słowo. Struktura drugorzędowa pokazuje, jak łańcuch zwija się w przestrzeni, tworząc charakterystyczne układy: α-helisy lub β-harmonijki, stabilizowane wiązaniami wodorowymi.
Struktura trzeciorzędowa powstaje przez pofałdowanie całego łańcucha, nadając białku ostateczny kształt. Jest stabilizowana przez mostki dwusiarczkowe i inne oddziaływania. Natomiast struktura czwartorzędowa dotyczy białek zbudowanych z co najmniej dwóch łańcuchów polipeptydowych i pokazuje, jak te łańcuchy układają się względem siebie.
Białka pełnią różnorodne funkcje w organizmie. Albuminy i globuliny regulują ciśnienie osmotyczne oraz pH krwi, a kolagen tworzy włókna w ścięgnach i skórze, zapewniając im wytrzymałość.
💡 Zapamiętaj: struktura białka determinuje jego funkcję! Im lepiej poznasz budowę białka, tym łatwiej zrozumiesz, jak działa w organizmie.
Lipidy to związki niepolarne, rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych, ale nie w wodzie. Mają mniejszą gęstość od wody, dlatego pływają na jej powierzchni. Dzielą się na lipidy proste, które są estrami alkoholi i kwasów tłuszczowych. Do tej grupy należą tłuszcze właściwe glicerol+kwasytłuszczowe oraz woski alkoholmonohydroksylowy+kwastłuszczowy.
Tłuszcze pełnią funkcje zapasowe, termoizolacyjne i ochronne. Tłuszcze zwierzęce są zazwyczaj stałe (zawierają więcej nasyconych kwasów tłuszczowych), podczas gdy tłuszcze roślinne są najczęściej ciekłe (przeważają w nich nienasycone kwasy tłuszczowe). Woski, jak wosk pszczeli czy lanolina z wełny, pełnią głównie funkcje ochronne, izolacyjne i budulcowe.