Alternatywny zapis:

megakariocytów (duże komórki szpiku kostnego) nie mają jądra komórkowego biorą udział w procesie krzepnięcia krwi - uwalniają serotoninę żyją około 8-10 dru rozkładane są w śledzionie 4. Leukocyty (krwinki biate) mają jądro komórkowe zdolność aktywnego ruchu pekzakowatego zdolności fagocytarne udział w reakcjach obronnych organizmu dzielimy na agranulocyty - krwinki bez ziarnistości w cytoplazmie (krwinki biate nieziarniste) granulocyty - krwinki zawierające ziarnistości w cytoplazmie (krwinki biake ziarniste) hormon tkankowy powodujący skurcz naczyń za hamowanie krwawienia plytiki krwi (trombocyty) 8. DIAPEDEZA-przemieszczanie się 2 naczyń krwionośnych między komórki tkanek - - ● - ● - (kwasochłonne) cozynofile - zwalczają pasożyły jelitowe - regulują reakcję alergiczne ·liczba maleje przy chorobach zakaźnych jak odra, dur brzuszny monocyty udział w reakcjach immunologicznych, współpracując 2 limfocytami uwalniają czynniki hamujące wzrost komórek nowotworowych uwalniają interferon- czynnik hamujący namnażanie wirusów ulegają diapedezie - Limfocyty Th (pomocnicze) rozpoznają obcy antygen - pobudzają układ immunologiczny do działania ● uruchamiany uszkodzeniem naczynia i krwinek przez czynniki z zewnątrz organizmu duże komórki -1 przewężenie VII SZLAK ZEWNĘTRZNY Vila AGRANULOCYTY aktywny czynnik X aktywuje protrombinę trombina aktywuje fibrynogen fibryna tworzy sieć, która zatrzymuje elementy morfotyczne krwi - powstaje skrzep TF - Vila Ca 2+ KRZEPNIĘCIE KRWI Krzepnięcie krwi - fizjologiczny mechanizm chroniący organizm przed nadmierną utratą krwi. ↳ współdziała 12 osoczowych czynników krzepnięcia - (obojętnochłonne) neutrofile - Zwalczają ostre choroby zakaźne - pojawiają się przy szybko rozwijających się nowotworach - udział w reakcjach zapalnych -vlegają diapedezie Xa znajdują się w osoczu w formie nieaktywnej aktywacja zachodzi kaskadowo - aktywowane czynniki krzepnięcia aktywują kolejne czynnik aktywny czynnik tkankowy (FT) GRANULOCYTY Fibrynogen (1) limfocyty Tc (cytotoksyczne) wytwarzają toksynę zabijają komórki obce, nowotworowe i zakażone wirusami limfocyty T - 1 T 1 1 + T | protrombina (11) trombokinaza trombina (lla) Ca2+ Fibryna (la) SZLAK WSPÓLNY -3 przewężenia Xa SZLAK WEWNĘTRZNY IX a Ca²+ brak przewężeń- Ca²+ (zasadowochtonne) bazofile - udział w reakcjach zapalnych i alergicznych Xla XIII magazynują i uwalniają histaminę rozszerza naczynia krwionośne - działanie przeciwzakrzepowe - magazynują i uwalniają heparynę X powstawanie zakrzepów XIIIa limfocyty skrzep L> skazy krwotoczne - zaburzenia w krzepnięciu krwi hemofilia choroba genetyczna powodująca brak pojedynczego czynnika krzepnięcia krzepnięcie krwi wewnątrz naczyń krwionośnych prowadzą do martwicy tkanek pozbawionych stałego dopływu krwi Xlla IX - XI limfocyty B odpowiadają za wytwarzanie przeciwciał Limfocyty Ts(supresorowe) - hamują reakcję immunologiczną, gdy antygen zostaje unieszkodliwiony XII uruchamiany uszkodzeniem naczynia i krwinek przez czynniki z wewnątrz organizmu skrzep po pewnym czasie ulega rozpuszczeniu podczas fibrynolizy powodują wzrost ciśnienia krwi w naczyniu → pęknięcie jego ściany i wynaczynienie krwi dochodzi do krwotoku wewnętrznego (wylew) Znaczne obniżenie ciśnienia krwi powoduje zmniejszenie wydolności serca → spowolnienie przepływu krwi. utrata krwi → zmniejszenie ogólnej liczby erytrocytów GRUPY KRWI Rh L> ukkad grupowy - najistotniejszy jest antygen D obecność jego w błonach erytrocytów warunkuje grupę krwi Rh+ brak jego w błonach erytrocytów konflikt serologiczny w zakresie Rh kontakcie osoba Rh- po 2 antygenem D rozpoczyna ABO ● Lukkad grupowy blona komórkowa erytrocytów na Grupa krwi A Grupa krwi B Krwinki czerwone Przeciwciała krążące w osoczu krwi Antygeny obecne na krwinkach czerwonych A Anty-B A B AB Antygen A B Anty-A Antygen B Może dać krew ludziom z grupą: 00, A, B, AB A, AB B, AB AB warunkuje grupę krwi Rh- w przypadku przetoczenia krwi Rh+ osobie Rh- w przypadku rozwoju płodu Rh+ w produkcję przeciwciał anty-D → następuje aglutynacja AB Brak swojej powierzchni zawiera antygeny grupowe układu ABO Grupa krwi AB Grupa krwi 0 Antygeny A i B 0 niedotlenienie wielv narządów Anty-A i Anty-B Brak Może być biorcą krwi od ludzi z grupą: 0 - 0, A 0, B 0, A, B, AB uczestniczą dwa enzymy antygen H- cząsteczka prekursorowa do syntezy antygenow A B kontakt krwinek zawierających określony antygen i odpowiednich przeciwciał powoduje aglutynację - zlepianie się erytrocytów - próba krzyżowa - próba zgodności serologicznej biorcy i dawcy krwi polega na zmieszaniu krwinek organizmie kobiety ciężarnej Rh- ● . transferaza A przenosi na antygen H cząsteczkę N-acetylogalaktozaminy -> grupa krwi A transferaza B przenosi na antygen H cząsteczkę galaktozy - grupa krwi B -> transferaza A i transferaza B → grupa krwi AB dawcy z surowicą biorcy → zlepianie się erytrocytów w duże kompleksy oznacza, że krew nie może zostać przetoczona - susowa | FUNKCJE FUNKCJE transport do tkanek tlenu, składników mineralnych, wody, substanyi odżywczych transport z tkanek produktów metabolizmu transport hormonów z gruczołów dokrewnych do komórek docelowych. stabilizacja parametrów środowiska wewnętrznego, np. pH, temperatura BUDOWA 1. naczynia krwionośne a. tętnice - transportują krew 2 serca do tkanek ciała trzywarstwowe ściany - warstwa zewnętrzna - tkanka Łączna warstwa mięśni gładkich → skurcze powodują zmianę średnicy naczyń - regulacja przepływu krwi warstwa wewnętrzna - śródbłonek (nabłonek jednowarstwowy płaski) ściany grube, mocne i elastyczne - płynie krew pod wysokim ciśnieniem przekrój jest okrągły ● b. żyły - transportują krew 2 tkanek ciata do serca. traywarstwowe ściany 2. serce ściany cienkie i wiotkie - płynie przez nie krew pod niskim ciśnieniem w dużych i średnich żyłach występują zastawki - uniemożliwiają cofanie się krwi przekrój jest owalny c. naczynia włosowate - umożliwiają wymianę składników między krwią a tkankami ściana zbudowana z nabłonka jednowarstwowego płaskiego (śródbłonek) - sprawna wymiana składników między krwią rodzaje a płynem tkankowym ● ● warstwa zewnętrzna - tkanka Łączna warstwa mięśni gładkich → skurcze powodują zmianę średnicy naczyń - regulacja przepływu krwi warstwa wewnętrzna - śródbłonek (nabłonek jednowarstwowy płaski) ● tętniczo-żylna (sieć zwyczajna) - Łączą tętniczki z żyłkami (tętniczka - naczynia włosowate - żyłka) sieć dziwna tętniczo-tętnicza - naczyniami doprowadzającymi i odprowadzającymi są tętniczki; np. w nerkach (tętniczka - naczynia włosowate - tętniczka) sieć dziwna żylno - żylna - naczyniami doprowadzającymi i odprowadzającymi są żyłki; np. w wątrobie (żyłka - naczynia włosowate - żyłka) żyta wrotna uktad wrotny - tworzą go sieci naczyń włosowatych połączonych większym naczyniem; np. układ wrotny wątroby. ściana trójwarstwowa wsierdzie wyściela przedsionki i komory Łącznotkankowa błona pokryta śródbłonkiem - śródsierdzie mięsień sercowy (tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca) nasierdzie Łącznotkankowa błona stanowi blaszkę trzewną osierdzia otacza komórk ↳ ściana lewej komory jest ok. 3 razy grubsza od ściany prawej komory krew 2 lewej komory do aorty jest tłoczona - - pod wysokim ciśnieniem → duże opory przepływu krwi هله bo płuca są w sąsiedztwie serca krew 2 prawej komory do tętnic jest tłoczona pod niskim ciśnieniem mate opory dla prreptywu krai żyła główna górna tętnica płucna prawa żyły płucne prawe zastawka pnia płucnego przedsionek prawy worek osierdziowy zastawka trójdzielna komora prawa żyła główna dolna aorta - - pień płucny . ● tuk aorty tętnica płucna lewa przedsionek lewy zmniejsza tarcie podczas pracy serca żyły płucne lewe -zastawka aorty blaszka wewnętrzna (trzewna) blaszka zewnętrzna (ścienna) między blaszkami znajduje się jama osierdzia wypełniona płynem surowiczym uchodzą do prawego przedsionka zastawka dwudzielna komora lewa -przegroda serca mięsień sercowy ↳ narząd czterojamowy - L> pomiędzy komorami a pniami dużych naczyń występują zastawki półksiężycowate zastawka pnia płucnego zapobiega cofaniu się krwi z pnia płucnego do prawej komory zastawka aorty zapobiega cofaniu się krwi 2 aorty do lewej komory L> zamknięte w worku osierdziowym (osierdziv) - cienki, łącznotkankowy worek dwie warstwy tkanki łącznej składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór LS 2 lewej komory wychodzi aorta 2 را prawej komory wychodzi pień płucny ↳do prawego przedsionka uchodzi żyła główna górna i żyła główna dolna ↳ do lewego przedsionka uchodzą żyły płucne oddzielone od siebie przegrodą ↳ pomiędzy przedsionkami i komorami występują zastawki przedsionkowo-komorowe prawa (trójdzielna) zapobiega cofaniu się krwi z prawej komory do prawego przedsionka lewa (dwudzielna, mitralna) zapobiega cofaniu się krwi z lewej komory do lewego przedsionka międzykomorową posiada własny system naczyniowy (tętnice wieńcowe + żyły serca) tlen i substancje odżywcze doprowadzane są do mięśnia sercowego przez tętnice wieńcowe -> odchodzą od aorty - zbędne produkty przemiany materii odprowadzane są przez żyły wieńcowe posiadają liczne odgałęzienia wnikają w głąb mięśnia sercowego oplatają serce niczym wieniec FU N K E JO NOW at he OBIEGI KRWI 1. Obieg płucny (krwioobieg mały) -> wymiana O₂ i CO₂ między krwią a powietrzem skurcz, pień płucny prawa komora 2. obieg ustrojowy (krwio obieg duży) skurcz. lewa komora aorta ● tętnica płucna płuco, naczynia włosowate tętnica płucna stuco, naczynia włosowate? →żyła płucna- wymiana gazowa żyła główna górna zbiera krew z i kończyn górnych żyła główna dolna zbiera krew z reszty ciała (jamy brzusznej, miednicy, kończyn dolnych) głowy, szyi, części klatki piersiowej mniejsze tętnice →Łętniczki → naczynia włosowate narządów ↳ośrodki automatyzmu serca stanowią specjalnie zmodyfikowane włókna mięśniowe (włókna Purkiniego), które mają zdolność generowania i przewodzenia impulsów elektrycznych naturalny rozrusznik serca ↳ nadrzędnym ośrodkiem automatyzmu jest węzeł załokowo - przedsionkowy → pobudzenie przekazywane do węzła przedsionkowo-komorowego pęcherzykach płucnych →żyła płucna- wymiana gazowa •odnogi biegną wzdłuż przegrody między komorowej wymiana gasocia W przypadku zatrzymania akcji serca konieczne jest wykonywanie pośredniego masażu serca poprzez rytmiczne uciskanie mostka na głębokość 5-6 centymetrów, w tempie 100-120 ucisków na minutę. Konieczne jest, aby rozpocząć masaż jak najszybciej od chwili ustania pracy serca, ponieważ 5-minutowe opóźnienie może spowodować niedotlenienie i nieodwracalne zmiany w mózgu, gdyż narząd ten jest szczególnie wrażliwy na niedobór tlenu (a mamy do czynienia z niewydolnością krą- żeniowo-oddechową i zaburzonym rozprowadzaniem tlenu po całym organizmie). FUNKCJONOWANIE SERCA Serce pełni funkcję pompy tłocząco - ssącej, która tłoczy krew z komór do tętnic oraz zasysa ją z zył do przedsionków. a. układ bodźcowo-przewodzący serca ośrodek przyspieszający => żyłki żyły w miejscu połączenia żyły głównej górnej między prawym przedsionkiem a prawą komorą - pobudzenie przekazywane do pęczka przedsionkowo - komorowego (pęczek Hissa) przenoszą pobudzenie do komór serca i wyzwalają ich skurcz żyły główne(górna i dolna) prawy przedsionek lewy przedsionek wyizolowane z organizmu serce przechowywane w odpowiednich warunkach może wykonywać rytmiczne skurcze jeszcze przez kilka godzin (automatyzm serca) 2 prawym przedsionkiem ośrodek zwalniający b. regulacja pracy serca pracę regulują ośrodki automatyzmu, układ nerwowy i układ hormonalny L> ośrodek przyspieszający pracę serca mieści się w części piersiowo-lędźwiowej rdzenia kręgowego Przy defektach pracy ośrodków automatyzmu serca jest możliwość wszczepienia sztucznego rozrusznika serca. działa za pośrednictwem włókien współczulnych AUN z zakończeń których uwalniany jest neuroprzekaźnik noradrenalina hormony, które przyspieszają akcję serca to adrenalina, glukagon i tyroksyna jony wapnia peknią taką samą funkcję ↳ośrodek zwalniający pracę serca znajduje się w rdzeniu przedłużonym działa za pośrednictwem włókien przywspółczulnych AUN, które za pomocą impulsów nerwowych uwalniają neuroprzekaźnik hormon, który hamuje częstość skurczów serca to insulina acetylocholing - jony potasu wywołują taką samą reakcję c. zjawiska elektryczne w sercu ↳>impulsy elektryczne powstające w sercu docierają także do powierzchni skóry można je rejestrować za pomocą odpowiednio umieszczonych elektrod elektrokardiografu i zapisać w formie wykresu zwanego elektrokardiogramem ↳ pięć załamków na prawidłowym elektrokardiogramie załamek P -wynik rozprzestrzeniania się stanu pobudzenia w komórkach mięśniowych przedsionka skurcz przedsionków załamki Q, R, S - wynik przejścia stanu pobudzenia z węzła zatokowo-przedsionkowego przez węzeł przedsionkowo-komorowy i pęczek Hissa do mięśnia komór skurcz komór zakamek T- wynik postępującego stanu spoczynku w komórkach mięśniowych komór rozkurcz komór d. cykl pracy serca - trwa ok. 0,8 sek. + ciśnienie krwi we wnętrzu przedsionków zamknięcie zastawek potksic tycowatych 2 otwarcie zastawek przedsionkowo-komorowych ● skurcz przedsionków →siła skurczu mięśnia sercowego, która zależy od: skurcz komór rozkurcz komór → ciśnienie krwi w naczyniach tętniczych → częstość skurczów serca (tylko na objętość minutową!) P e. objętość wyrzutowa i objętość minutowa serca Objętość wyrzutowa - objętość krwi wyrzucanej z każdej komory do odpowiedniego naczynia tętniczego podczas jednego skurczu serca. Wynosi ok. 70-80 cm³. Objęłość minutowa - objętość krwi tłoczona przez każdą komorę do odpowiedniego naczynia tętniczego minuty. Wynosi 5-6 dm³. Na te objętości wpływają: ilości krwi żylnej wpływającej do przedsionków i komór wydajności procesów energetycznych zachodzących w mitochondriach kardiomiocytów T + ciśnienie krwi we wnętrzu komór zamknięcie zastawek przedsionkowo-komorowych otwarcie zastawek półksiężycowatych ciśnienie krwi we wnętrzu komór zamknięcie zastawek półksiężycowatych otwarcie zastawek przedsionkowo-komorowych w czasie jednej OGÓLNE ZASADY KRĄŻENIA KRWI Ruch krwi uwarunkowany jest gradientem ciśnień (różnica między ciśnieniem w tętnicach a ciśnieniem w żyłach). Gradient ciśnień między układem tętniczym a żylnym powstaje wtedy, gely knew 2 komór serca wtłaczana jest do tętnic. Prędkość przepływu krwi jest wprost proporcjonalna do gradientu ciśnienia i odwrotnie proporcjonalna do oporu naczynia krwionośnego. Opór naczynia krwionośnego zależy od: a. średnicy naczynia → prędkość przepływu krwi jest większa w naczyniach o dużej średnicy, a mniejsza w naczyniach o małej średnicy w dużych naczyniach: krwinki płyną w centralnej części strumienia krwi → zmniejszenie tarcia i ułatwienie osocze przemieszcza się bliżej ścian регерхуши krwi małych naczyniach krwinki płyną tuż przy ścianach → zwiększa tarcie i utrudnia przepływ krwi →> organizm może regulować wielkość przepływu krwi przez poszczególne narządy dzięki mięśniom gładkim w ścianach naczyń b. rozgałęzień naczyń →nieliczne rozgałęzienia o małym kącie zwiększają prędkość przepływu krwi, a liczne rozgałęzienia o dużym kącie zmniejszają prędkość przepływu krwi duży kąt rozgałęzień znajduje się w naczyniach oporowych (make tętnice i tętniczki sąsiadujące z naczyniami c. lepkość krwi włosowałymi - - → uzależniona głównie od hematokrytu →im wyższa wartość hematokrytu, tym większa lepkość krwi → w warunkach prawidłowych hematokrył zmienia się w niewielkim zakresie PRZEPŁYW KRWI W ŻYŁACH a. ssące działanie przedsionków w dużych żytach (2 których krew spływa do przedsionków serca) oraz 6. mechanizm pompy oddechowej → podczas wdechu zmniejsza się ciśnienie w klatce piersiowej ułatwienie dopływu krwi do serca → podczas wydechu zwiększa się ciśnienie w jamie brzusznej → krew wypychana jest z żył brzucha w kierunku serca c. mechanizm pompy mięśniowej → ułatwia przepływ krwi w żyłach kończyn dolnych, który odbywa się wbrew sile grawitacji poprzez pracę mięśni szkieletowych → pracujące mięśnie naciskają na ściany żył i popychają krew jedynie w kierunku serca (dzięki obecności zasławek) skurcz mięśnia powoduje ucisk żyły i miejscowy wzrost ciśnienia krwi rozkurczonych przedsionkach panuje niskie ciśnienie rozszerzenie żył głównych 'w klatce piersiowej TĘTNO Tetno (puls) - rytmiczne rozciąganie ścian naczyń tętniczych podcza wypełniania ich krwią wyrzucaną z serca w czasie skurczu komór. Fala tak powstającego wzmożonego ciśnienia krwi w naczyniach tętniczych rozchodzi się ku obwodowi. Tętno jest łatwo wyczuwalne we wszystkich tętnicach biegnących powierzchniowo, pod skórą. Tętno temp. pokojowej i w spoczynku wynosi ok. 70 uderzeń na minutę. CIŚNIENIE KRWI L> najwyższe ciśnienie występuje podczas skurczu komór (ciśnienie skurczowe) ↳ najniższe ciśnienie występuje podczas rozkurczu komór (ciśnienie rozkurczowe) ↳ prawidłowe wartości ciśnienia krwi w spoczynku, mierzonego w tętnicy ramiennej: skurczowe 90-135 mm Hg - rozkurczowe 50-90mm Hg ↳> optymalna wartość wynosi 120/80 mm Hg skurciowe rolkurczowe serce zasysa krew 2 układu żylnego Regulacja krążenia krwi w naczynioruchowy położony naczyniach polega na zmianach jej średnicy. Odbywa się na drodze nerwowej kierowanej przez ośrodek i depresyjnej. w rdzeniu przedłużonym. Składa się z części presyjnej powoduje zwężenie naczyń krwionośnych hamuje działanie części presyjnej i powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych ↳ zwężenie naczyń krwionośnych i wzrost ciśnienia krwi powodują hormony rdzenia nadnerczy (adrenalina i noradrenalina) hormony tkankowe (serotonina i noradrenalina) neurohormon podwzgórza wazopresyna (wydzielany z tylnego płata przysadki) Ly rozszerzenie naczyń krwionośnych powodują hormony tkankowe (bradykinina i histamina) ● UKLAD LIMESTYCZMY krew 51 układ zamknięty osocze + elementy morfotyczne. płynie z serca do serca - krwionośny - - limfa 15 • uktad otwarty osocze + leukocyty + część białek płynie tylko do serca . NARZĄDY UKŁADU LIMFATYCZNEGO 1. centralne narządy limfatyczne → odpowiadają za dojrzewanie limfocytów Ti B ↳ szpik kostny czerwony limfatyczny . miejsce dojrzewania i różnicowania limfocytów B oraz prekursorów limfocytów miejsce eliminacji limfocytów o nieprawidłowo wykształconej budowie u osób dorosłych w nasadach kości długich; kręgach; żebrach; mostku i obojczykach; kości czaszk, i miednicy ↳> grasica - Funkcja krwiotwórcza - wytwarzanie elementów morfotycznych Funkcje układu limfatycznego: → odpornościowa - obrona przed drobnoustrojami chorobotwórczymi i szkodliwym, substancjami → regulacja ilości płynów ustrojowych. → udział w transporcie tłuszczów i niektórych hormonow zlokalizowana za mostkiem gruczoł dokrewny wydzielający hormony regulujące proces dojrzewania i różnicowania limfocytów T miejsce eliminacji limfocytów To nieprawidłowo wykształconej budowie 2. obwodowe narządy limfatyczne → udział w wykształcaniv odpowiedzi immunologicznej L> śledziona magazynowanie i uwalnianie krwi w razie potrzeby (np. podczas wysiłku fizycznego) niszczenie zużyłych leukocytów, erytrocytów i trombocytów L> węzły chłonne filtrują limfę i zatrzymują znajdujące się drobnoustroje chorobotwórcze miejsce namnażania limfocytów Ti B udział w ↳migdakki podniebienne - skupione grudki chłonne wytwarzaniu przeciwciał (przez znajdujące się limfocyty B) ↳7 grudki limfatyczne - kuliste skupiska znacznej liczby różnych rodzajów leukocytów zwalczających drobnoustroje chorobotwórcze związane z układami: pokarmowym; oddechowym; wydalniczym W gardle (tworzą pierścień wokół niego) chronią organizm przed infekcjami układu oddechowego układu pokarmowego pochodzą ze szpiku postaci prekursorów NACZYNIA UKŁADU LIMFATYCZNEGO a. duże i średnie naczynia limfatyczne - podobne do żył → cienkie, trójwarstwowe ściany → zawierają zastawki - zapobiega cofaniu się limfy b. włosowate naczynia limfatyczne → otwarte - otwierają się bezpośrednio do przestrzeni międzykomórkowych → zbierają nadmiar płynu tkankowego DZIAŁANIE UKŁADU LIMFATYCZNEGO 1. transport limfy w stronę serca -> dzięki zastawkom przepływ limfy możliwy dzięki skurczom mięśni gładkich 2. transport limfy przez węzły chłonne -> filtracja limfy 3. transport limfy w pobliże serca -> uchodzi do dużych żył i łączy się z krwią w krwioobiegu