Cukry - podstawowe źródło energii

Cukry, znane również jako węglowodany, to związki organiczne występujące głównie w roślinach, charakteryzujące się słodkim smakiem. Stanowią one podstawę codziennej diety człowieka i są głównym źródłem energii dla organizmu.

Cukry dzielą się na dwie główne kategorie:

1. Cukry proste:

   • Zbudowane z 3-7 atomów węgla.
   • Nie ulegają hydrolizie pod wpływem rozcieńczonych kwasów.
   • Najczęściej spotykane to: a) Glukoza - główny składnik skrobi i laktozy, występuje w owocach i miodzie. b) Galaktoza - spotykana u zwierząt i w niektórych roślinach, w organizmie ludzkim przekształca się w glukozę. c) Fruktoza - występuje głównie w owocach, miodzie i nektarze kwiatów.

2. Cukry złożone:

   • Związki wielkocząsteczkowe zbudowane z wielu cukrów prostych połączonych w łańcuchy.
   • Najważniejsze to: a) Skrobia - zapasowy roślinny cukier złożony, główne źródło energii z pożywienia dla człowieka. b) Glikogen - zwierzęcy cukier zapasowy, stanowiący źródło energii w momencie wyczerpania się glukozy.

Vocabulary: Hiperglikemia - stan podwyższonego poziomu glukozy we krwi, który może wystąpić, gdy do krwiobiegu dostanie się nadmiar glukozy.

Highlight: Skrobia jest najważniejszym cukrem złożonym z żywieniowego punktu widzenia. Występuje w postaci ziaren o różnym kształcie i wielkości, jest białym proszkiem bez smaku, który nie rozpuszcza się w zimnej wodzie, a z ciepłą wodą tworzy kisiel.

Białka - podstawowy budulec organizmu

Białka to związki organiczne o złożonej budowie, które pełnią kluczowe funkcje biologiczne w organizmie. Są one niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich żywych organizmów.

Definicja: Białka to związki organiczne o wielkich cząsteczkach, występujące we wszystkich organizmach żywych i pełniące zasadnicze funkcje biologiczne.

Białka dzielą się na dwie główne kategorie:

1. Białka proste - zbudowane wyłącznie z aminokwasów. Przykłady to:

   • Histony (związane z DNA)
   • Albuminy (obecne w mleku i jajach)
   • Globuliny (immunoglobuliny, również obecne w mleku i jajach)
   • Skleroproteiny (kolagen, keratyna)

2. Białka złożone - oprócz aminokwasów zawierają składnik niebiałkowy. Przykłady to:

   • Metaloproteiny (transferyna, plastocyjanina, liczne enzymy)
   • Glikoproteiny (składniki wydzielin śluzowatych)
   • Lipoproteiny (składniki błon komórkowych)
   • Fosfoproteiny (pepsyna, białka obecne w żółtku jaj)

Highlight: Funkcje białek w organizmie są niezwykle różnorodne i kluczowe dla życia. Podstawową rolą jest funkcja budulcowa - białka znajdują się we wszystkich tkankach organizmu, od skóry i włosów po narządy wewnętrzne i tkankę nerwową.