Podstawy termodynamiki i ruchu cząsteczek
Dyfuzja to proces, podczas którego cząsteczki różnych substancji same z siebie się mieszają - tak jak zapach kawy rozchodzi się po całej kuchni. Dzieje się to przez chaotyczny ruch cząsteczek, które nieustannie się poruszają i zderzają.
Temperatura ciała zależy od tego, jak szybko poruszają się jego cząsteczki. Im większa średnia energia kinetyczna cząsteczek, tym wyższa temperatura. To dlatego gdy się rozgrzewasz, twoje ciało "wibruje" szybciej na poziomie molekularnym.
Energia wewnętrzna to suma wszystkich rodzajów energii cząsteczek w danym ciele. Pierwsza zasada termodynamiki mówi nam, że zmiana tej energii równa się sumie wykonanej pracy i dostarczonego ciepła: ΔU = W + Q.
💡 Pamiętaj: Ciepło to energia, która przepływa między ciałami o różnych temperaturach - zawsze z ciała cieplejszego do chłodniejszego.
Rozszerzalność cieplna i ciepło właściwe
Rozszerzalność cieplna oznacza, że ciała zwiększają swoją objętość gdy się nagrzewają, a kurczą gdy stygną. To zjawisko ma ogromne znaczenie praktyczne - dlatego w szynach kolejowych są szczeliny, a mosty mają ruchome połączenia.
W termometrach wykorzystuje się rozszerzalność cieczy (rtęć) i gazów (hel w termometrach gazowych). Objętościowa rozszerzalność gazów polega na zmianie objętości przy stałym ciśnieniu.
Ciepło właściwe (C) to energia potrzebna do ogrzania 1 kg substancji o 1°C. Wzór na ciepło: Q = C·m·ΔT, gdzie m to masa, a ΔT to zmiana temperatury.
💡 Wskazówka: Woda ma bardzo wysokie ciepło właściwe - dlatego trudno ją ogrzać, ale długo utrzymuje ciepło.