Pole magnetyczne i elektromagnetyzm
Pole magnetyczne to przestrzeń wokół magnesu, w której działają siły magnetyczne. Każdy magnes ma dwa bieguny: północny (N) i południowy (S). Magnesy zwrócone do siebie biegunami jednoimiennymi odpychają się, a różnoimiennymi - przyciągają.
Ziemia również ma swoje pole magnetyczne, które działa jak ogromny magnes sztabkowy. Co ciekawe, biegun północny geograficzny znajduje się blisko południowego bieguna magnetycznego. Dzięki temu kompas wskazuje północ!
Do ferromagnetyków zaliczamy żelazo, nikiel, kobalt i ich stopy. Dzielimy je na miękkie (namagnesowują się nietrwale) i twarde (namagnesowują się trwale). Namagnesowanie polega na uporządkowaniu domen magnetycznych - małych obszarów namagnesowanych wewnątrz ferromagnetyku.
Przewodnik, przez który płynie prąd, również wytwarza pole magnetyczne. Aby określić jego kierunek, stosujemy regułę prawej dłoni dla przewodnika prostoliniowego lub kołowego. Kiedy kciuk wskazuje kierunek prądu, zgięte palce pokazują zwrot linii pola magnetycznego.
Ciekawostka! Dwa równoległe przewodniki z prądem płynącym w tę samą stronę przyciągają się, a gdy prąd płynie w przeciwnych kierunkach - odpychają się!
Elektromagnes to zwojnica z rdzeniem z ferromagnetyka, która działa jak magnes, gdy płynie przez nią prąd. Jego moc zależy od liczby zwojów i natężenia prądu. Elektromagnesy są wszędzie wokół nas - w dzwonkach, zamkach, dźwigach i aparaturze medycznej.
Aby określić kierunek siły magnetycznej działającej na przewodnik z prądem w polu magnetycznym, stosujemy regułę lewej dłoni. Ustawiamy dłoń tak, aby biegun N znajdował się nad wnętrzem dłoni, wyprostowane palce wskazywały kierunek prądu, a kciuk pokaże kierunek siły magnetycznej.