Ukształtowanie terenu i budowa geologiczna Azji
Azja jako kontynent kontrastów geograficznych prezentuje niezwykle zróżnicowane ukształtowanie terenu. Ponad 75% powierzchni kontynentu zajmują wyżyny i góry, co czyni Azję kontynentem wyżynno-górskim. Wśród największych łańcuchów górskich wyróżniają się Himalaje, Hindukusz i Karakorum.
Highlight: Himalaje to najwyższe góry świata, z Mount Everestem sięgającym 8848 m n.p.m.
Niziny w Azji koncentrują się głównie w części zachodniej, gdzie znajdują się Nizina Zachodniosyberyjska i Turańska, oraz w części południowej i wschodniej, obejmując niziny Mezopotamską, Indusu, Gangesu i Chińską.
Budowa geologiczna Azji jest równie zróżnicowana jak jej ukształtowanie terenu. Kontynent ten charakteryzuje się niezwykle długą historią geologiczną, z najstarszymi skałami datowanymi na 1,5 miliarda lat.
Vocabulary: Ruchy górotwórcze - procesy geologiczne prowadzące do powstawania gór.
Najstarsze azjatyckie góry powstały około 450 milionów lat temu, podczas gdy młodsze formacje są rezultatem alpejskich ruchów górotwórczych.
Klimat i sieć rzeczna Azji
Klimat Azji kształtowany jest przez szereg czynników, wśród których najważniejsze to:
- Położenie geograficzne i wielkość kontynentu
- Wyżynno-górska rzeźba terenu
- Cyrkulacja monsunowa
- Ciepłe i zimne prądy morskie
Definition: Cyrkulacja monsunowa - sezonowa zmiana kierunku wiatrów, charakterystyczna dla klimatu Azji Południowej i Południowo-Wschodniej.
Azja leży w obrębie wszystkich stref klimatycznych, co przyczynia się do ogromnej różnorodności warunków pogodowych na kontynencie.
Sieć rzeczna Azji charakteryzuje się układem promienistym. Oznacza to, że większość dużych rzek bierze swój początek w obszarach górskich i spływa w kierunku trzech oceanów: Indyjskiego, Spokojnego i Arktycznego.
Example: Najdłuższą rzeką Azji jest Jangcy, mierząca 6380 km, co czyni ją trzecią najdłuższą rzeką świata.
Mapa Azji ukazuje, jak ważną rolę w kształtowaniu środowiska przyrodniczego kontynentu odgrywają rzeki, tworząc żyzne doliny i delty, które od tysiącleci stanowią kolebki cywilizacji.
