Plutonizm, wulkanizm i trzęsienia ziemi

Plutonizm i wulkanizm to kluczowe procesy wewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi. Plutonizm obejmuje wszystkie procesy, przez które przechodzi magma wewnątrz Ziemi, natomiast wulkanizm dotyczy procesów magmowych na powierzchni.

Definicja: Dajka to korytarz skalny wypełniony magmą, która przebija się przez warstwy skalne.

Definicja: Lakolit to intruzja magmowa, która wypycha nadległe warstwy skalne, tworząc charakterystyczną kopułowatą formę.

Produkty erupcji wulkanicznej obejmują:

1. Lawę
2. Gazy
3. Materiały piroklastyczne (np. popioły, bomby wulkaniczne, lapille)

Przykład: Znane wulkany to m.in. Etna we Włoszech i Mauna Kea na Hawajach.

Wyróżniamy trzy główne typy wulkanów:

1. Wulkan eksplozywny: Charakteryzuje się gwałtowną erupcją, podczas której wydobywają się gazy i materiały piroklastyczne. Stożek jest niewielki, o stromych stokach.

2. Wulkan efuzywny: Erupcja ma spokojny przebieg, z wypływem mało lepkiej magmy. Stożek jest rozległy, o łagodnych stokach.

3. Stratowulkan: Powstaje na skutek naprzemiennych erupcji eksplozywnych i wylewów magmy. Posiada strome stoki i charakterystyczny kształt.

Przykład: Stratowulkan Fuego w Gwatemali jest przykładem aktywnego wulkanu o stromych stokach.

Highlight: Znajomość typów wulkanów i produktów erupcji jest kluczowa dla zrozumienia procesów wewnętrznych geografii i potencjalnych zagrożeń związanych z aktywnością wulkaniczną.