Plutonizm, wulkanizm i trzęsienia ziemi
Plutonizm i wulkanizm to kluczowe procesy wewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi. Plutonizm obejmuje wszystkie procesy, przez które przechodzi magma wewnątrz Ziemi, natomiast wulkanizm dotyczy procesów magmowych na powierzchni.
Definicja: Dajka to korytarz skalny wypełniony magmą, która przebija się przez warstwy skalne.
Definicja: Lakolit to intruzja magmowa, która wypycha nadległe warstwy skalne, tworząc charakterystyczną kopułowatą formę.
Produkty erupcji wulkanicznej obejmują:
- Lawę
- Gazy
- Materiały piroklastyczne np.popioły,bombywulkaniczne,lapille
Przykład: Znane wulkany to m.in. Etna we Włoszech i Mauna Kea na Hawajach.
Wyróżniamy trzy główne typy wulkanów:
-
Wulkan eksplozywny: Charakteryzuje się gwałtowną erupcją, podczas której wydobywają się gazy i materiały piroklastyczne. Stożek jest niewielki, o stromych stokach.
-
Wulkan efuzywny: Erupcja ma spokojny przebieg, z wypływem mało lepkiej magmy. Stożek jest rozległy, o łagodnych stokach.
-
Stratowulkan: Powstaje na skutek naprzemiennych erupcji eksplozywnych i wylewów magmy. Posiada strome stoki i charakterystyczny kształt.
Przykład: Stratowulkan Fuego w Gwatemali jest przykładem aktywnego wulkanu o stromych stokach.
Highlight: Znajomość typów wulkanów i produktów erupcji jest kluczowa dla zrozumienia procesów wewnętrznych geografii i potencjalnych zagrożeń związanych z aktywnością wulkaniczną.
