wulkanizm i plutonizm / geografia rozszerzona

Alternatywny zapis:

na powierzchni. ● Erupcja - proces wydobywania się lawy i innych na powierzchnię. Erupcja centralna - magma punktowo - KRATER Erupcja linijna - magma przez szczeliny podłużne - SZCZELINY, np. Islandia 4. Erupcje wulkaniczne ● ● ● Czasami lawy zastygają w górnej części komina wulkanicznego, tamując jego ujście. Prowadzi to do wzrostu hPa - eksplozja. Rozrywa to stożek, tworzy się kaldera. Erupcje efuzywne mają lawę zasadową, mało lepkie, rozlewają się. 5. Typy wulkanów ● ● ● ● Erupcja eksplozywna i efuzywna(spokojna) Erupcja eksplozywna - gwałtowna, kwaśna lawa z dużą zawartością SiO2, lepka ● Ze względu na typ produktów erupcji a) eksplozywne (mat. piroklastyczny) b) efuzywne (lawa) c) stratowulkany (mieszany) Ze względu na aktywność: czynne, drzemiące, wygasłe • Ze względu na kształt a) linearne (szczelinowe) b) tarczowe c) stożkowe Wulkany eksplozywne podczas erupcji gwałtownie wyrzucają material piroklastyczny i gazy. Ich stożki wulkaniczne mają zwykle niewielkie rozmiary. Występują w strefach subdukcji, gdzie mag- ma pochodząca ze stopionej sko- rupy ziemskiej gromadzi się pod powierzchnią w postaci ognisk wulkanicznych. Wulkanów tego typu jest niewiele. Największy (Aquan) znajduje się w Gwatemali. Podczas erupcji z wulkanów efuzywnych wydobywa się tylko magma. W wypadku płynnej, rozlewającej się szybko lawy zasadowej powstają wulkany tarczowe o lagodnych stokach (np. Mauna Loa na Hawajach). Natomiast z law kwaśnych, zastygających w pobliżu krateru, tworzą się kopuły lawowe o stro- mych stokach. Przykladem jest wulkan Merapi na Jawie. Gwaltowne erupcje stratowulka- now-wulkanów mieszanych - są przeplatane spokojnymi wylewami magmy. Dlatego stożki wulkaniczne stratowulkanów są zbudowane z występujących na przemian warstw pyłów i po- piołów wulkanicznych oraz lawy. Tego typu budowę ma większość wulkanów na kuli ziemskiej, w tym znane wulkany europej- skie: Wezuwiusz i Etna. 6. Budowa wulkanu Budowa wulkanu Ognisko magmowe - zbior- nikmagmy będący źródłem materiału erupcji wulkanicznej. który znajduje się w skorupie ziemskiej lub plaszczu Ziemi i jest połączony z powierzch- nią kanalem Komin wulkaniczny-kanal, którym produkty erupcji z ogniska magmowego są dostarczane na powierzchnię Krater-lejkowate zagłębienie na końcu komina, stanowiące ujście gazów, lawy i mate- rialu piroklastycznego na powierzchnię. Stożek wulkaniczny-wznie- sienie utworzone przez wydo- bywającą się z krateru lawe i substancje towarzyszące Stożek pasożytniczy-maly stożek wulkaniczny powstały na stokach głównego stożka. Rozpoznaj po kształcie stożka, jaki typ wulkanu został przedstawiony na Austracj 7. Produkty erupcji a) Gazy - para wodna, CO2, metan, siarkowodór b) Materiały piroklastyczne, np. Bomby wulkaniczne, lapille, popiół, pumeks 8. Rozmieszczenie wulkanów ● ● •● ● ● Ognisty Pierścień Pacyfiku - wokół wybrzeży oceanu. Morze Śródziemne Morze Karaibskie Wielkie Rowy Afrykańskie Grzbiety śródoceaniczne w strefach spredingu 9. Skutki 1. Środowiskowe a) zmiana rzeźby terenów - powstanie nowych/niszczenie wysp b) zmiany klimatyczne przez wydzielanie gazów c) żyzne gleby - tuf wulkaniczny - przez popioły wulkaniczne d) zmiana składu, fizyczne atmosfery e) przez wydzielającą się z erupcji parę wodną -> deszcze f) tsunami g) trzęsienie ziemi h) topnienie lodowców 2. Ekonomiczne a) śmierć zwierząt b) zniszczenia c) brak funkcjonowania działalności d) straty finansowe e) dobre warunki rolnicze (tufy) f) elektrownie geotermalne g) turystyka 3. Społeczne a) poprawa życia b) trauma Źródła obrazków: google, podrecznik z geografii 1 nowa era