barok

Alternatywny zapis:

Baruch Spinoza (1632-1677) o koncepcja panteizmu racjonalistycznego Bóg jedynym samowystarczalnym i wszechmocnym bytem, zasadą istnienia wszystkich innych bytów na świecie o rozwingt koncepcje ,,more geometrico", za pomocą której w sposób matematyczny z faktów tworzył dowody filozoficzne Gottfried Wilhelm Leibniz (1646 - 1716) monadologia - każdy jednostkowy byt jest monada (autonomiczną, niezależną od innych bytów) O Bóg monada idealną, stworzył świat najlepszy z możliwych, który jednak nie jest wolny od zła ● o człowiek obdarzony przez Boga możliwością wyboru między dobrem a złem o kontynuator racjonalizmu kartezjańskiego barok w Polsce • trudna sytuacja polityczna wpływająca na kształt baroku angażowanie w liczne konflikty z Turcją i Tatarami> poważne osłabienie państwa najazd Szwedów na północy • nasilenie się roszczeń Moskwy • wielonarodowość polskiego społeczeństwa -> Konflikty wewnętrzne prawo w PL niestabilne nadużywanie,,liberum veto" -> Uniemożliwienie wprowadzenia koniecznych reform literatura motyw vanitas O zaczerpnięty z Księgi Koheleta 。 vanitas z łaciny - marność o miał przypomnieć o nieuchronności śmierci, przemijaniu i niewielkiej wartości rzeczy doczesnych, skłaniających odbiorców do refleksji • poeci barokowi pragnęli olśniewać, zaskakiwać lub szokować odbiorcę. o wyrafinowana forma utworu o rzadko spotykany koncept O bogactwo niebanalnych środków artystycznego wyrazu (paradoks, oksymoron, antyteza) marinizm - nurt, którego głównym celem zadziwienie i zaskoczenie odbiorcy dzięki zastosowaniu zabiegów stylistyczno kompozycyjnych bazy polskiego baroku w literaturze faza wczesna (ok. 1580-1620) Mikolaj Sep Szarzyński, Rytmy abo wiersze polskie" Daniel Naborowski (utwory liryczne) faza dojrzała (ok. 1620-1680) Jan Andrzej Morsztyn,Lutnia" Zbigniew Morsztyn,Muza domowa" faza późna 17301 (ok. 1680 - Jan Chryzostom Pasek ,,Pamiętniki" główne nurty literatury barokowej w Polsce literatura dworska poezja metafizyczna religia, filozofia, dusza Mikolaj Sęp Szarzyński Daniel Naborowski poezja ziemiańskich rozkoszy piękno świata odbierane za pomocą zmysłów Jan Andrzej Morsztyn Daniel Naborowski literatura ziemiańska są Świadectwem życia, obyczajowości i mentalności Szlachcica Wacław Potocki Jan Chryzostom Pasek literatura plebejska ukazuje ludzi niższego stanu, ich bohaterem często Sowizdrzał (psotnik, żartowniś) będący vosobieniem ludowej mądrości Jan Z Kijan autorzy anonimowi sztuka malarstwo bogactwo kolorystyczne • światłocień • dynamizm tematyka religijna • tematy mitologiczne kompozycja diagonalna • iluzja Kontrast ,,Ukrzyżowanie Piotra" Caravaggio rzeźba architektura monumentalizm • dynamizm postaci • patos • ekspresja polichromowane drewno Złocenia marmur • tańszy stiuk (Szlachetny tynk) Giovanni Lorenzo Bernini ,,Dawid" bogate zdobnictwo • kręte i tamane linie formy owalne freski • rozlegle ogrody sztuczne stawy, wodospady, tarasowe baseny zdobione fontannami z rzeźbami petniącymi funkcje wodotrysków Kościół II Gesù, Rzym pojęcia • apoteoza - otoczenie kogoś lub czegoś czcią, uwielbieniem gradacja - sposób komponowania utworu polegający na uszeregowaniu słów lub sformulowań według nasilania lub stabnięcia ich intensywności znaczeniowej, wzmacnia ekspresywność wypowiedzi, Opstro, pstrawo... pstrokato... / lato..." hiperbola - przedstawienie jakiegoś zjawiska, przedmiotu, postaci w sposób przesadzony, wyolbrzymienie, przesadnia, służy m. in. Ujawnieniu stosunku podmiotu lirycznego do omawianych treści, inwersja - zabieg polegający na przestawieniu słów w wypowiedzi niezgodnie z obowiązującą normą składniową w celu podkreślenia znaczenia wybranych wyrazów, zwiększa napięcie, może wprowadzać niejasność wypowiedzi, 。 Spod bystro tnącej wodę kiedyś płynęła ręki" Koncept - zaskakujący pomyst stworzony na podstawie odkrywczych skojarzeń autora • latynizm - wyraz zapożyczony z języka tacińskiego makaronizm - wyraz zapożyczony z języków obcych • pamiętnik - gatunek praliteracki, tekst pisany prozą, opisujący wydarzenia z przeszłości, w których autor brał udział • parafraza - swobodne przekształcenie utworu literackiego lub czyjejś wypowiedzi, rozwijające i modyfikujące treść, zachowujące jednak rozpoznawalne podobieństwo i oddające sens pierwowzoru puenta (pointa) - zaskakujące sformułowanie umieszczone na końcu utworu literackiego, które podsumowuje, uwydatnia lub odwraca jego sens 。 ,,Jest tylko Beatrycze. I właśnie jej nie ma" sarmatyzm kultura ukształtowana z przekonania, że szlachta polska pochodziła od starożytnego ludu Sarmatów. • składały się na nią tradycje i zwyczaje dotyczące życia codziennego, stroju, obchodzenia świąt, a także specyficzna mentalność czy pojmowanie religijności • polscy Sarmaci twierdzili, że górują nad innymi stanami społeczeństwa wady i zalety sarmatyzmu zalety przywiązanie do wolności poczucie dumy narodowej miłość do ojczyzny kultywowanie tradycji przywiązanie do wiary ojców odwaga, waleczność gościnność umiejętność pięknego przemawiania wady Samowola, anarchia megalomania (przecenianie własnej wartości i zasług, wysokie mniemanie o sobie) ksenofobia życie ponad stan, pijaństwo, wystawne Uroczystości (również pogrzebowe) zaściankowość, konserwatyzm, sprzeciwianie się rozwojowi i postępowi oświaty nietolerancja wobec wyznawców innych religii, dewocja awanturnictwo, Kłótliwość gadulstwo elementy stroju szlacheckiego 5 4 1 3 7 6 1 żupan - szata z długimi rękawami, dopasowana w talii, zapinana z przodu na ozdobne guziki, często wykonane z kamieni szlachetnych 2 hajdawery - spodnie noszone pod żupanem, ściągane w pasie sznurkiem 3 czapka - obowiązkowy dodatek, okrągła, obszyta futerkiem i ozdobiona piórami 4 kontusz-szata wierzchnia nakładana na żupan, rodzaj płaszcza lub kamizelki z tzw. wylotami, czyli rękawami rozciętymi od pachy do tokci 5 pas kontuszowy - ozdobny jedwabny pas o długości 3-4 m, wiązany na kontuszu 6 buty - baczmagi, buty z cholewami, uszyte z żółtej lub czerwonej skóry 7 karabela - szabla paradna