Terror hitlerowski i okupacja radziecka

Terror hitlerowski

Niemcy przeprowadzili szereg akcji terrorystycznych przeciwko Polakom:

1. Operacja "Tannenberg" $Grunwald$ - zamordowanie kilkudziesięciu tysięcy polskich działaczy politycznych, nauczycieli i duchownych.
2. Utworzenie obozu koncentracyjnego Stutthof koło Gdańska.
3. Akcja Specjalna Kraków - 7 listopada 1939 r. aresztowano polskich profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego.
4. Akcja pacyfikacyjna "AB" - wiosną 1940 r. wymordowano kilka tysięcy przedstawicieli polskiej inteligencji.

Definition: Gestapo - tajna niemiecka policja państwowa, odpowiedzialna za terror i zbrodnie podczas okupacji.

Okupacja radziecka

Głównym celem okupacji radzieckiej była sowietyzacja zajętych terenów. Wprowadzono:

• Przymusowe obywatelstwo sowieckie $paszportyzacja$
• Nacjonalizację - przejęcie przez państwo prywatnego majątku
• Kolektywizację - przejmowanie własności prywatnej i przekazywanie jej do wspólnego zarządzania
• Łagry - ciężkie obozy pracy przymusowej w ZSRR

Example: Zbrodnia katyńska - w kwietniu i maju 1940 r. w Katyniu, Charkowie i Miednoje zamordowano około 22 tysiące polskich oficerów i przedstawicieli inteligencji.

Przeprowadzono również masowe deportacje do Kazachstanu i na tereny Syberii, trwające od 4 lutego 1940 r. do 1941 r.

Highlight: Terror stalinowski w Polsce był szczególnie dotkliwy dla polskiej inteligencji i elit społecznych, co miało na celu zniszczenie polskiej tożsamości narodowej.

Władze polskie na uchodźstwie

Po agresji niemieckiej i sowieckiej na Polskę, polski rząd na emigracji został utworzony:

1. Początkowo w Rumunii - 17 września 1939 r.
2. Następnie we Francji - w miejscowości Angers
3. Ostatecznie w Wielkiej Brytanii - w Londynie

Struktura władz polskich na uchodźstwie:

• Prezydent: Władysław Raczkiewicz $wyznaczony przez poprzedniego prezydenta Ignacego Mościckiego 30 września 1939 r.$
• Premier i Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych: generał Władysław Sikorski

Ważne wydarzenia:

• 30 lipca 1941 r. - układ Sikorski-Majski i nawiązanie polsko-sowieckich stosunków dyplomatycznych
• Generał Władysław Anders został dowódcą polskiej armii na terenie ZSRR
• 4 lipca 1943 r. - katastrofa lotnicza, w której zginął generał Władysław Sikorski

Quote: "Układ Sikorski-Majski był próbą normalizacji stosunków polsko-sowieckich w obliczu wspólnego wroga - Niemiec hitlerowskich." - historyk wojskowości

Highlight: Prezydent polski na uchodźstwie 1979-86 - Stanisław Ostrowski, kontynuował tradycję legalnych władz RP na emigracji.

Polacy na frontach II wojny światowej

Polskie formacje wojskowe podczas II wojny światowej brały udział w wielu kluczowych bitwach:

1. Polscy lotnicy: Bitwa powietrzna o Anglię $10 lipca - 31 października 1940 r.$ Dywizjon 303 z porucznikiem Witoldem Urbanowiczem
2. Wojska pancerne: Bitwa pod Falaise $12-21 sierpnia 1944 r.$ Dywizja Pancerna generała Stanisława Maczka
3. Polska Marynarka Wojenna: Bitwa o Narwik $9 kwietnia 1940 r.$ Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich generała Zygmunta Bohusza-Szyszko
4. Armia Andersa: Bitwa pod Monte Cassino $maj 1944 r.$ II Korpus Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Andersa
5. Armia Berlinga: Bitwa pod Lenino $12 października 1943 r.$ I Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki generała Zygmunta Berlinga
6. Strzelcy Karpaccy: Bitwa o Tobruk $wrzesień 1941 r.$ Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich generała Stanisława Kopańskiego
7. Spadochroniarze: Bitwa pod Arnhem $wrzesień 1944 r.$ Samodzielna Brygada Spadochronowa generała Stanisława Sosabowskiego

Example: Polacy na frontach II wojny światowej mapa pokazuje, że polscy żołnierze walczyli na wielu frontach - od Afryki Północnej, przez Włochy, Francję, aż po Wielką Brytanię i front wschodni.

Highlight: Udział Polaków w bitwach II wojny światowej był znaczący i przyczynił się do ostatecznego zwycięstwa aliantów nad państwami Osi.

Traktat sowiecko-niemiecki i podział okupowanej Polski

Dokument rozpoczyna się od omówienia traktatu sowiecko-niemieckiego z 28 września 1939 roku, który ustalił granice między okupantami. Ziemie polskie pod okupacją niemiecką zostały podzielone na dwie części:

1. Ziemie wcielone bezpośrednio do III Rzeszy, obejmujące: Pomorze Gdańskie i Wolne Miasto Gdańsk Suwalszczyznę Ziemię Łódzką i części Wielkopolski oraz Mazowsza Górny Śląsk
2. Generalne Gubernatorstwo, obejmujące: Większość Mazowsza z Warszawą Polesie Lubelskie Małopolskę

Highlight: Hans Frank, zwany "Katem Polski", urzędował w Krakowie jako gubernator Generalnego Gubernatorstwa.

Okupacja niemiecka charakteryzowała się masowymi mordami, skazywaniem na więzienie, obozami koncentracyjnymi i wysiedleniami. Wprowadzono również:

• Polską policję, zwaną "granatową"
• Prasę polskojęzyczną, nazywaną "gadzinówką"
• Volkslistę - niemiecką listę narodowościową
• Łapanki uliczne

Vocabulary: NKWD $Narodnyj Komissariat Wnutriennich Dieł$ - tajna policja polityczna w ZSRR, odpowiedzialna za masowe represje i zbrodnie na ludności polskiej podczas okupacji sowieckiej.