Ekspansja terytorialna i wojny Rzymu
Ten rozdział koncentruje się na podbojach i konfliktach zbrojnych, które doprowadziły do powstania rozległego imperium rzymskiego. Omawia najważniejsze kampanie wojenne i ich konsekwencje dla rozwoju państwa rzymskiego.
Początki ekspansji Rzymu wiążą się z podporządkowaniem ludów italskich, w tym Etrusków. Kluczowym momentem było pokonanie Samnitów w III w. p.n.e., co dało Rzymianom kontrolę nad środkową i południową Italią.
Highlight: Król Pyrrus i jego wojny z Rzymem stanowiły pierwszy poważny test dla rosnącej potęgi republiki rzymskiej poza Italią.
Pyrrus, król Epiru, interweniował w południowej Italii na prośbę greckich kolonii. Mimo początkowych zwycięstw (m.in. pod Herakleją i Auskulum), ostatecznie został pokonany przez Rzymian. Te tzw. wojny pyrrусkie pokazały siłę młodej republiki.
Vocabulary: Wojny pyrrусkie - konflikty zbrojne między Rzymem a królem Epiru Pyrrusem w latach 280-275 p.n.e., zakończone zwycięstwem Rzymu i podporządkowaniem Wielkiej Grecji.
Najważniejszym przeciwnikiem Rzymu w III-II w. p.n.e. była Kartagina. Trzy wojny punickie doprowadziły do zniszczenia tego fenickiego mocarstwa i ustanowienia rzymskiej dominacji w zachodniej części Morza Śródziemnego.
Example: Podczas II wojny punickiej kartagiński wódz Hannibal przeprawił się przez Alpy ze słoniami i zadał Rzymianom szereg dotkliwych klęsk, m.in. w bitwie pod Kannami w 216 r. p.n.e.
Równolegle z wojnami punickimi Rzym prowadził ekspansję na wschodzie. Podbój Grecji i Macedonii w II w. p.n.e. przyniósł Rzymianom kontrolę nad wschodnim basenem Morza Śródziemnego.
Quote: "Veni, vidi, vici" (Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem) - słynne słowa Juliusza Cezara po błyskawicznym zwycięstwie nad królem Pontu Farnakesem II w 47 r. p.n.e.
Gajusz Juliusz Cezar odegrał kluczową rolę w dalszej ekspansji Rzymu. Jego podbój Galii w latach 58-51 p.n.e. znacznie poszerzył granice państwa na północy. Cezar przeprowadził również wyprawy do Brytanii i za Ren.
Oktawian August, pierwszy cesarz rzymski, kontynuował politykę podbojów. Za jego panowania imperium osiągnęło największy zasięg terytorialny, obejmując ziemie od Brytanii po Egipt i od Hiszpanii po Syrię.
Highlight: Wpływ Dioklecjana na cesarstwo rzymskie obejmował reorganizację prowincji i wzmocnienie granic imperium w obliczu narastającego zagrożenia ze strony ludów barbarzyńskich.
W okresie cesarstwa głównym celem stało się utrzymanie i obrona granic imperium. Mimo to przeprowadzano jeszcze kampanie ofensywne, jak podbój Dacji przez cesarza Trajana na początku II w. n.e.
Stopniowo jednak Rzym przechodził do defensywy. Nasilające się najazdy ludów germańskich i perskiego imperium Sasanidów doprowadziły do kryzysu III wieku. Mimo reform Dioklecjana i jego następców, imperium nie zdołało odzyskać dawnej potęgi.
Upadek cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 r. n.e. oznaczał koniec epoki podbojów i początek nowej ery w dziejach Europy.
