Republika Rzymska - Powstanie i Organizacja Państwa
Republika rzymska notatka rozpoczyna się od kluczowego momentu w 509/508 r. p.n.e., gdy obalono ostatniego króla Tarkwiniusza Pysznego. Wcześniej Rzymem władało siedmiu królów, a miasto według tradycji zostało założone w 753 r. p.n.e. przez legendarnych braci Romulusa i Remusa.
Definicja: Republika (res publica) oznaczała "rzecz publiczną" - system, w którym władza należała do obywateli, a nie jednostki.
Jak funkcjonowała republika rzymska? Podstawą ustroju były trzy główne instytucje: urzędnicy, senat i zgromadzenia ludowe. Najważniejszymi urzędnikami byli konsulowie, wybierani co roku w liczbie dwóch. Sprawowali oni najwyższą władzę wykonawczą i wojskową. Obok nich działali pretorzy (sądownictwo), edylowie (sprawy miejskie), cenzorzy (spis obywateli) oraz dyktator powoływany w sytuacjach kryzysowych.
Ważne: Fundamentalną zasadą republiki była kolegialność władzy - każdy urząd sprawowało co najmniej dwóch urzędników, co miało zapobiegać nadużyciom.
Jak zmieniał się ustrój w Rzymie? System republikański ewoluował poprzez walkę między patrycjuszami a plebejuszami. Kluczowym osiągnięciem było ustanowienie urzędu trybuna ludowego, który chronił interesy plebejuszy, oraz spisanie Prawa XII tablic w 449 r. p.n.e. - pierwszej rzymskiej kodyfikacji prawnej.