Alternatywny zapis:

dwie osoby. Do ludzi wolnych zaliczamy: obywateli rzymskich, cudzoziemców i wyzwoleńców Wyzwoleńcy- byli niewolnicy, którzy zyskali wolność. Nie mogli jednak być wybierani na stanowiska urzędnicze, dopiero ich dzieci miały te prawa. Cudzoziemcy- wolni ludzie zamieszkujący terytoria, które należały do Rzymu. Plebejusze stanowili większość mieszkańców Rzymu. Patrycjusze- obejmowali wszystkie najważniejsze stanowiska w republice. Najbogatsi rzymianie. Plebejusze- nie mieli praw politycznych, należeli do niej ubodzy rzymianie. Plebejusze opuścili Rzym i stworzyli swoje własne państwo. Było to niebezpieczne dla republiki, gdyż z plebejuszy składała się armia. Patrycjusze zgodzili się na ustępstwa. Powołano zgromadzenie plebejskie oraz urzędnika- trybuna ludowego- do jego zadań należała obrona rzymskiego ludu przed nadużyciem ze strony patrycjuszy. Główną bronią trybuna ludowego było weto- prawo do sprzeciwu Jednak nic się nie zmieniło, więc plebejusze jeszcze raz opuścili Rzym Komisja wtedy została zmuszona do ukończenia prawa i w 449r. p.n.e. ogłosiła pierwszy w dziejach Rzymu zbiór praw- Prawo XII tablic. ● ● ● Religia Rzymian Byli politeistami Trójca bóstw: Jowisz, Junona, Minerwa. Jowisz był najważniejszym bogiem, jego małżonka Junona opiekowała się rodzinami, a Minerwa była boginią sztuk i nauk. 3.2 Podboje Rzymu Charakter obywatelski- każdy obywatel był zobowiązany do służby wojskowej. Nie służyli w niej bez przerwy. Armia składała się głównie z ciężkozbrojnej piechoty zorganizowanej w legiony. Na ich czele stali konsulowie- każdy z nich dowodził dwoma legionami. Legion liczył około 4200 żołnierzy, był podzielony na jednostki zwane manipułami. Później manipuły zastąpiły kohorty. Ubiór legionisty: Hełm ● Oszczep- służył do rzucania z niewielkiej odległości w przeciwnika Pancerz- chronił korpus i ramiona Tarcza ● Krótki stalowy miecz- służył do walki po wykorzystaniu oszczepu Jeżeli oddział uciekł z pola walki albo się zbuntował karany był decymacją- losowano co dziesiątego wybranego legionistę i karano śmiercią. Triumf- uroczysty wjazd do Rzymu na czele swoich wojsk. Podczas tej uroczystości prezentowano zdobyte łupy i jeńców. Pierwszym sukcesem Rzymian było zdobycie w 396r.p.n.e. miasta Weje. Później spadł na nich najazd Galów. Zmuszeni do obrony Rzymianie otoczyli miasto murem i zreformowali armię. W IV wieku Rzymie powrócili do polityki podbojów a ich największym wrogiem stali się Samnici. Stoczyli z nimi 3 ciężkie wojny i ostatecznie wygrali. Po zwycięstwie z Samnitami jedynym przeciwnikiem Rzymu w Italii pozostały miasta greckie położone na południu Półwyspu apenińskiego, a w szczególności Tarent. W walce z Rzymem otrzymał on pomoc od króla Epiru Pyrrusa. Wobec powiększających się strat Pyrrus się wycofał, a Tarent skapitulował trzy lata później. Cała Italia znalazła się w rękach Rzymian. Rzymianie nie narzucili jednolitego ustroju mieszkańcom podbitej Italii: ● Sprzymierzeńcy- nie mieli obywatelstwa rzymskiego, ale byli zobowiązani do wystawiania oddziałów wojskowych i płacili podatki. Kolonie- osadzali tam własnych obywateli, służyli w wojsku i płacili podatki. ● Municypia- włączone do rzymskiego państwa miasta italskie, którym mieszkańcom narzucano obywatelstwo rzymskie. Byli zobowiązani do płacenia podatków i służby w wojsku. Skład rzymskiego legionu: Welici- lekko uzbrojona piechota ● Hastaci- najmniej doświadczeni ● Principes- bardziej doświadczeni od hastatów, walczyli w drugiej linii Triarii- najbardziej doświadczeni w walce, stanowili ostatnią linię obrony Ekwici- jeźdźcy Szyk ,,żółw" umożliwiał uchronienie się przed łucznikami wroga Kartagina-fenickie miasto, stało się potęgą morską, Punijczycy (Kartagińczycy) zakładali liczne kolonie. W czasie wojny Rzymu z Pyrrusem, Kartagińczycy wspierali republikę z nad Tybru. Rzym zainteresował się Sycylia, co doprowadziło do I wojny punickiej, która po 24 latach walk zakończyła się zwycięstwem Rzymu. Kartagińczycy stracili swoje posiadłości na Sycylii. Po zakończeniu wojny Rzym zajął również Sardynię i Korsykę. Rzym podpisał sojusz z miastem Sagunt, które leżało w strefie wpływów Kartaginy, Punijczycy uznali to za złamanie porozumienia i rozpoczęła się II wojna punicka. Była to z jedna najbardziej krwawych wojen. Na czele wojsk Kartaginy stał Hannibal. Zdawał on sobie sprawę, że Rzymie dysponują przewagą na morzu, dlatego zaatakował ich z zaskoczenia ze strony lądu (60 tys. wojsk). Kartagina odniosła liczne zwycięstwa, do najsławniejszej bitwy doszło obok Kanny. W tej bitwie poległo 50 tys. rzymian i 7 tys. Kartagińczycy. Mimo kolejnych klęsk Rzymianie wystawiali kolejne armie, a Hannibal nie uzyskał posiłków. Do decydującej bitwy doszło pod Zamą w 202 r. p.n.e.. wojska rzymskie, na których czele stał Publiusz Korneliusz Scypio odniosły zwycięstwo. Kartagińczycy zostali zmuszeni do podpisania pokoju. Katon Straszy chciał zniszczyć Kartiganę (polityk). Ostatecznie Rzym zaatakował Kartiganę i wybuchła III wojna punicka, w której również Rzym wygrał. Rzym przejął też Macedonię, greckie polis, Egipt Ptolemeuszy. Na nowych obszarach stworzono prowincje, którymi zarządzali konsulowie lub pretorzy. Wywożono z nich zboża i inne kosztowności. 3.3 Początki cesarstwa rzymskiego W II wieku w Rzymie wybuchły spory społeczne i polityczne, sprzymierzeńcy żądali uprawnienia ich z obywatelami rzymskimi. Coraz częściej wybuchały powstania niewolników. Latyfundium- ogromny majątek ziemski, służący uprawie lub hodowli, do której właściciel zatrudnia pracowników, bądź niewolników. Tyberiusz Grakch- zaproponował reformę agrarną (rolną)- nowy podział gruntów publicznych. Zaproponował, żeby najbogatsi mogli posiadać max. 125 hektarów ziem, a nadwyżki miałyby zostać im zabrane i podzielone między bardziej potrzebujących. W prowadzeniu tej reformy przeszkodziła śmierć Tyberiusza, który został zamordowany przez swoich przeciwników. Jego reformy kontynuował jego brat Gajusz Grakch, jednak i on stracił życie. Później ten problem próbowano rozwiązać inny sposób, nadawano działki weteranom. W 90r.p.n.e. wybuchło powstanie sprzymierzeńców, po zakończeniu walk zaczęto im stopniowo przyznawać rzymskie obywatelstwo. Napływanie dużej ilości niewolników do Italii stało się dużym zagrożeniem. Wybuchały powstania. Na czele jednych z nich stanął Spartakus. Był on gladiatorem, który zorganizował bunt w jednej ze szkół gladiatorów. Do powstania dołączyli się niewolnicy i chłopi. Po upadku powstania los niewolników zaczął się stopniowo poprawiać. Na początku o władzę rywalizowali Gajusz Mariusz i Lucjusz Korneliusz Sulla. I wojnę domową wygrał Sulla, który został dyktatorem na czas nieokreślony, co było niezgodne z prawem. Korzystając z praw dyktatora ogłosił listy proskrypcyjne, czyli spis osób skazanych na śmierć. Później po przeprowadzeniu reform zrzekł się dyktatury. W 70r.p.n.e. konsulami zostali Pompejusz oraz Marek Krassus, którzy starali się cofnąć reformy Sulli. Udało im się przywrócić władzę trybunom ludowym. Stali się oni bardzo wpływowymi politykami i dołączył do nich Gajusz Juliusz Cezar. Tych trzech przywódców zwarło tajną umowę w 60r.p.n.e. nazywana I triumwirat. Na jej mocy podzielili się wpływami w państwie. Następnie Cezar podbił Galię i został tam namiestnikiem. Gdy cezar podbijał Galię, w Rzymie zaszły zmiany, Pompejusz zyskał prawie nieograniczoną władzę, a Krassus zginął walcząc z Partami. Senat zażądał od cezara rezygnacji z dowództwa i powrotu do stolicy, ale ten odmówił. W 49r.p.n.e. wkroczył do Italii na czele swoich wojsk, tak rozpoczęła się II wojna domowa. Pompejusz nie miał wojsk w Italii, lecz w prowincjach, dlatego ze swoimi zwolennikami odpłynął do Grecji. Pod Farsalos w 48r.p.n.e. doszło do decydującej bitwy, w której zwycięstwo odniósł Cezar. Pompejusz później szukał schronienia w Egipcie, ale został tam zamordowany. Cezar został dożywotnio dyktatorem, wprowadził wiele reform: nadał obywatelstwo licznym mieszkańcom prowincji. Roz czął on również przebudowę ymu i zreformował kalendarz.