Literatura pozytywistyczna - tematyka i główni przedstawiciele

Literatura pozytywistyczna skupiała się na tematyce społecznej, szczególnie na problemach ludzi biednych i dyskryminowanych. Opisywano również społeczeństwo industrialne.

Example: Émile Zola, francuski pisarz i naturalista, poruszał w swoich dziełach tematy drastyczne, aby uwrażliwić społeczeństwo na problemy wcześniej ignorowane.

W nurcie realizmu tworzyli:

• we Francji: Honoré de Balzac i Wiktor Hugo
• w Anglii: Charles Dickens
• w Rosji: Lew Tołstoj, Fiodor Dostojewski $powieści$ i Anton Czechow $dramaty$

Highlight: Joseph Conrad $właściwie Józef Korzeniowski$, Polak z pochodzenia, zajmował się w swojej twórczości zagadnieniami etycznymi.

Literatura dziecięca i młodzieżowa również rozwijała się w tym okresie. Wśród najważniejszych autorów znaleźli się:

• w Ameryce: Mark Twain $"Przygody Tomka Sawyera", "Przygody Hucka"$ i Jack London $"Zew krwi", "Biały Kieł"$
• we Włoszech: Carl Collodi $"Pinokio"$ i Edmondo de Amicis $"Serce"$

Malarstwo w epoce pozytywizmu - realizm i impresjonizm

W malarstwie pozytywistycznym dominowały dwa główne nurty: realizm i impresjonizm.

Definition: Realizm to kierunek sztuki ukazujący życie codzienne, często z przekazem moralnym lub politycznym, np. niesprawiedliwość społeczną i trudne życie biednych ludzi.

Definition: Impresjonizm to styl w malarstwie powstały w drugiej połowie XIX wieku we Francji, zupełnie odmienny pod względem tematycznym i technicznym od realizmu.

Nazwa "impresjonizm" pochodzi od tytułu obrazu Claude'a Moneta "Impresja słońca". Impresjoniści malowali głównie pejzaże oraz sceny z życia miejskiego, starając się uchwycić ulotne wrażenia za pomocą refleksów światła i czystych barw.

Highlight: Wybitnymi impresjonistami byli również Auguste Renoir i Edouard Manet.

Impresjoniści zorganizowali niezależny salon, gdzie zaprezentowali swoje prace odrzucone przez francuską Akademię Malarstwa i Rzeźby.

Example: Berthe Morisot – jedna z najważniejszych malarek impresjonizmu francuskiego, często malowała sceny domowe, kobiety, dzieci i kwiaty. Manet uwiecznił ją na wielu swoich obrazach.

Nowe kierunki w sztuce pozytywistycznej

Poza impresjonizmem, w epoce pozytywizmu rozwinęły się również inne ważne kierunki w sztuce:

1. Secesja - charakteryzująca się wyszukanymi motywami zdobniczymi. Przykładem artysty tworzącego w tym stylu jest austriacki malarz i grafik Gustaw Klimt.
2. Symbolizm - nawiązujący do malarstwa realistycznego, ale skupiający się na ukazaniu idei i emocji. Do symbolistów zalicza się m.in. Belga Fernanda Khnopffa, Francuza Gustave'a Moreau i Polaka Jacka Malczewskiego.
3. Kubizm - opierający się na przedstawianiu obiektów jako brył. Został zainicjowany na początku XX wieku przez Georges'a Braque'a z Francji i Pabla Picassa z Hiszpanii.
4. Postimpresjonizm - reprezentowany przez takich artystów jak Paul Gauguin i Paul Cézanne.

Highlight: Vincent van Gogh, holenderski malarz, stworzył własny styl czerpiący z impresjonizmu i innych nurtów. Jego najbardziej znane dzieła to "Słoneczniki", "Autoportret" i "Gwiaździsta noc".

Architektura i aktywny wypoczynek w epoce pozytywizmu

W architekturze pozytywistycznej dominowały dwa główne nurty:

1. Historycyzm - nawiązujący do stylów historycznych, głównie średniowiecza $style neoromański i neogotycki$. Stosowano również elementy architektury orientalnej.
2. Secesja - charakteryzująca się bogatą i wyszukaną ornamentyką, wzorowaną na motywach roślinnych, geometrycznych i zwierzęcych, oraz ciągłą, falistą i opływową linią. Styl ten był wykorzystywany w architekturze wnętrz, rzemiośle artystycznym, meblarstwie i witrażach.

Highlight: W epoce pozytywizmu zaczęto doceniać wpływ aktywności fizycznej na zdrowie.

Popularne stały się:

• Ruch na świeżym powietrzu
• Turystyka
• Kultura fizyczna i sport

Gimnastyka została włączona do programów szkolnych, a kluby i zawody sportowe zyskały na popularności. Profesjonalni sportowcy zaczęli cieszyć się sławą i bogactwem.

Example: Pierre de Coubertin zorganizował pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie w Atenach w 1896 roku. Już w drugich igrzyskach, które odbyły się w Paryżu w 1900 roku, uczestniczyły kobiety.

Kultura masowa w epoce pozytywizmu

Epoka pozytywizmu przyniosła narodziny kultury masowej, której powstanie było spowodowane kilkoma czynnikami:

1. Tworzenie się coraz większych skupisk ludzi
2. Pojawienie się zjawiska wolnego czasu w życiu niezamożnych ludzi
3. Rozwój środków masowego przekazu i transportu
4. Wzrost dochodów niższych warstw społeczeństwa
5. Demokratyzacja życia publicznego

Definition: Kultura masowa była kierowana do przeciętnego odbiorcy.

W prasie publikowano bieżące wiadomości, powieści w odcinkach i pierwsze komiksy. Dzięki likwidacji analfabetyzmu, wydawcy mogli kształtować gust odbiorcy poprzez popularne dzienniki, magazyny ilustrowane i literaturę popularną.

Vocabulary: Gazeciarz – chłopiec sprzedający przechodniom gazety

Rozwijała się również reklama w przestrzeni miejskiej, pojawiająca się na murach i słupach ogłoszeniowych. Wraz z nią rozwijała się sztuka plakatu.

Highlight: Pierwszy pokaz filmowy zorganizowali w 1895 roku w Paryżu bracia Auguste i Louis Lumière.

Początkowo filmy były krótkie, nieme i czarno-białe, z prostą fabułą. Kino stało się szczególnie popularne wśród tej części społeczeństwa, której nie było stać na bilety do teatru. Aktorzy filmowi zaczęli zyskiwać sławę i bogactwo.

Muzyka w epoce pozytywizmu

W muzyce pozytywistycznej można wyróżnić dwa główne okresy:

1. Do około 1880 roku dominował styl romantyczny.
2. Po 1880 roku zaczął rozwijać się modernizm.

W Niemczech tworzył Richard Wagner, kompozytor znany z dramatów muzycznych.

Highlight: Epoka pozytywizmu przyniosła znaczące zmiany w wielu dziedzinach sztuki i życia społecznego, kładąc podwaliny pod rozwój nowoczesnego społeczeństwa.

Muzyka pozytywistyczna

Muzyka tego okresu ewoluowała od romantyzmu do modernizmu.

Example: Richard Wagner stworzył monumentalne dramaty muzyczne.

Highlight: Opera stała się dominującym gatunkiem muzycznym, reprezentowanym przez takich kompozytorów jak:

• Giuseppe Verdi
• Giacomo Puccini
• Piotr Czajkowski

Epoka pozytywizmu - kluczowe idee i przedstawiciele

Pozytywizm to epoka w kulturze europejskiej przypadająca na drugą połowę XIX wieku. Charakteryzowała się ona wiarą w naukę, postęp i rozum jako podstawy poznania rzeczywistości.

Vocabulary: Scjentyści - zwolennicy naukowego poznania rzeczywistości.

Definition: Empiryzm - pogląd, zgodnie z którym w nauce należy opierać się na doświadczeniu.

Kluczową postacią dla rozwoju myśli pozytywistycznej był Auguste Comte, twórca filozofii pozytywizmu i socjologii jako nauki zajmującej się procesami społecznymi.

Highlight: Na kształtowanie się idei pozytywistycznych ogromny wpływ miały nauki przyrodnicze, szczególnie teoria ewolucji Darwina. Zjawiska społeczne zaczęto tłumaczyć poprzez pryzmat praw natury.

W dziedzinie rzeźby wyróżniali się francuscy artyści: Auguste Rodin, twórca słynnych dzieł "Pocałunek" i "Myśliciel", oraz jego uczennica Camille Claudel, autorka rzeźb "Fala" i "Walc".